ثبت مهریه بالای 110 سکه

مهریه بالای 110 سکه کاملاً قابل وصول است، اما ضمانت اجرای کیفری (حبس) فقط تا سقف 110 سکه اعمال می شود. برای مازاد بر این مقدار، اثبات تمکن مالی مرد توسط زن ضروری است.

مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که از دیرباز در فرهنگ و قوانین اسلامی ایران جایگاهی ویژه داشته است. این حق که مرد به هنگام جاری شدن صیغه عقد بر عهده می گیرد، می تواند به صورت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه تعیین شود و پشتوانه ای برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن محسوب می شود. با این حال، در سالیان اخیر و به ویژه با نوسانات اقتصادی، چالش ها و ابهامات زیادی پیرامون مطالبه و نحوه اجرای مهریه های بالا، خصوصاً مهریه بالای 110 سکه، به وجود آمده است.

بسیاری از زوجین، وکلا و عموم مردم در مورد اینکه آیا مهریه بیش از 110 سکه قابل وصول است یا خیر، یا اینکه حبس مرد برای چه میزانی از مهریه اعمال می شود، دچار سردرگمی هستند. این سردرگمی گاهی ناشی از شایعات یا طرح های پیشنهادی در مجلس است که هنوز به قانون تبدیل نشده اند. شناخت دقیق قوانین، رویه های قضایی و تفاوت بین جنبه حقوقی و کیفری مهریه، برای هر دو طرف عقد نکاح حیاتی است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، تمامی این ابهامات را برطرف کرده و به تفصیل به جنبه های مختلف ثبت مهریه بالای 110 سکه، مطالبه، وصول، اعسار و تبعات حقوقی آن می پردازد.

مبنای قانونی مهریه: ماده 22 قانون حمایت خانواده

قانون حمایت خانواده مصوب 1391، در ماده 22 خود به صراحت به موضوع مهریه و سقف 110 سکه پرداخته است. این ماده قانونی، نقطه عطفی در چگونگی اعمال ضمانت اجرایی مهریه در کشور ما محسوب می شود و بخش عمده ای از رویه قضایی کنونی در این زمینه بر پایه آن استوار است. درک صحیح این ماده برای هر کسی که با موضوع مهریه سر و کار دارد، چه در آستانه ازدواج باشد و چه درگیر پرونده های حقوقی، ضروری است.

تفاوت مهریه تا 110 سکه و مازاد بر آن

ماده 22 قانون حمایت خانواده بیان می دارد: «هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (2) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است.» این جمله کوتاه، هسته اصلی تفاوت در نحوه مطالبه و ضمانت اجرای حقوقی و کیفری مهریه را آشکار می سازد.

مهریه تا 110 سکه: در صورتی که میزان مهریه مورد توافق زوجین، برابر یا کمتر از 110 سکه تمام بهار آزادی باشد، مرد در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی، با ضمانت اجرای کیفری مواجه خواهد شد. این بدان معناست که در صورت عدم پرداخت و رد اعسار (ناتوانی مالی) از سوی دادگاه، زن می تواند حکم جلب همسرش را دریافت کند و مرد تا زمان پرداخت مهریه (یا پذیرش اعسار) ممکن است به حبس محکوم شود. البته این حبس صرفاً جنبه اجرایی دارد و هدف آن وادار کردن مرد به پرداخت دین است، نه مجازات بابت جرم. اما در رویه های جدید قضایی، تلاش بر این است که حتی برای این میزان نیز از صدور حکم حبس خودداری و راه های دیگری برای وصول مهریه جستجو شود.

مهریه مازاد بر 110 سکه: اگر مهریه تعیین شده بیش از 110 سکه باشد، بخش مازاد بر این میزان، صرفاً دارای ضمانت اجرای حقوقی است. به عبارت دیگر، برای مطالبه مهریه بالای 110 سکه، زن دیگر نمی تواند حکم حبس همسرش را بگیرد. در این حالت، وصول مهریه مازاد بر 110 سکه منوط به اثبات تمکن مالی (ملائت) مرد توسط زن در دادگاه است. یعنی زن باید مدارک و دلایلی ارائه دهد که نشان دهد شوهرش توانایی پرداخت آن مقدار اضافی را دارد. بدون اثبات ملائت، دادگاه نمی تواند مرد را مجبور به پرداخت مازاد بر 110 سکه کند و حتی در صورت عدم توانایی مالی مرد، هیچگونه حبسی برای او در نظر گرفته نخواهد شد.

نکته کلیدی در ماده 22 قانون حمایت خانواده این است که سقف 110 سکه، صرفاً برای اعمال ضمانت اجرای کیفری (حبس) است و به معنای عدم قابلیت وصول مهریه بیشتر از این میزان نیست. تمامی مهریه ثبت شده، چه یک سکه و چه هزار سکه، یک دین شرعی و قانونی بر عهده مرد است و زن حق مطالبه آن را دارد.

آیا مهریه بیش از 110 سکه قابل وصول نیست؟ رفع یک باور غلط

یکی از رایج ترین باورهای غلط در جامعه، این است که مهریه بالای 110 سکه به طور کامل قابل وصول نیست و زن صرفاً حق دریافت تا همین مقدار را دارد. این برداشت کاملاً اشتباه است و ناشی از عدم درک صحیح ماده 22 قانون حمایت خانواده است. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، ماده 22 به سقف ضمانت اجرای کیفری اشاره دارد، نه سقف قابلیت وصول مهریه.

مهریه به هر میزانی که در عقدنامه رسمی ثبت شده باشد، یک دین و تعهد قانونی است که بر ذمه مرد قرار می گیرد. این تعهد، از لحظه جاری شدن عقد نکاح، برای مرد لازم الاجراست و زن در هر زمانی که بخواهد (در صورت عندالمطالبه بودن) یا با اثبات استطاعت مالی مرد (در صورت عندالاستطاعه بودن)، می تواند آن را مطالبه کند. بنابراین، اگر مهریه 500 سکه تعیین شده باشد، زن حق دریافت تمامی 500 سکه را دارد. تفاوت در این است که برای 110 سکه اول، مسیرهای قانونی شامل احتمال حبس مرد (در صورت عدم اعسار) وجود دارد، اما برای 390 سکه باقی مانده، زن صرفاً می تواند از طریق حقوقی اقدام کرده و باید توانایی مالی مرد را برای پرداخت این مبلغ اضافی به دادگاه ثابت کند.

در واقع، مهریه مازاد بر 110 سکه نیز کاملاً قابل مطالبه و وصول است، مشروط بر اینکه زن بتواند دارایی و تمکن مالی مرد را برای پرداخت آن قسمت از مهریه به اثبات برساند. بنابراین، هیچ سقفی برای حقوقی مطالبه مهریه وجود ندارد و تمامی مهریه تعیین شده، دین مرد به زن محسوب می شود.

ثبت مهریه در دفترخانه: محدودیت ها و نکات پیش از عقد

قبل از اینکه زوجین تصمیم به تعیین و ثبت مهریه بگیرند، به خصوص زمانی که قصد دارند مهریه بالایی را در نظر بگیرند، آگاهی از برخی نکات و قوانین مرتبط با دفترخانه و ثبت رسمی از اهمیت زیادی برخوردار است. این آگاهی می تواند از بروز بسیاری از مشکلات و سوءتفاهمات آتی جلوگیری کند.

عدم محدودیت در تعداد سکه های قابل ثبت

بر خلاف تصور برخی، در دفاتر ثبت ازدواج هیچ محدودیت قانونی برای تعداد سکه هایی که زوجین می توانند به عنوان مهریه تعیین و ثبت کنند، وجود ندارد. زوجین می توانند هر تعداد سکه، از یک سکه تا هزاران سکه را با توافق یکدیگر، در سند ازدواج رسمی ثبت نمایند. دفترخانه ها نیز مکلف به ثبت همان مقداری هستند که زوجین بر آن توافق کرده اند و حق ممانعت از ثبت مهریه بالا را ندارند.

این نکته حائز اهمیت است که عدم وجود محدودیت در ثبت، به معنای عدم وجود محدودیت در ضمانت اجرای کیفری (حبس) نیست. همانطور که در بخش های قبل توضیح داده شد، سقف 110 سکه مربوط به جنبه حبس مرد است و ربطی به تعداد سکه های قابل ثبت ندارد. بنابراین، زن و مرد با آزادی کامل می توانند میزان مهریه خود را تعیین کنند، اما باید از تبعات حقوقی و کیفری آن آگاهی داشته باشند.

شایعات و واقعیت ها درباره مالیات مهریه در سال 1404

در سال های اخیر، شایعات و اخبار متعددی مبنی بر وضع مالیات بر مهریه در زمان ثبت ازدواج یا هنگام مطالبه آن مطرح شده است. این موضوع نگرانی های زیادی را برای زوجین ایجاد کرده است. لازم است تاکید شود که تا نیمه نخست سال 1404 (و تا زمان نگارش این مقاله)، هیچگونه قانون یا بخشنامه ای مبنی بر اخذ مالیات مستقیم از مهریه (چه در زمان ثبت و چه در زمان مطالبه) به تصویب نرسیده و اجرایی نشده است.

آنچه گاهی به اشتباه مالیات مهریه تلقی می شود، در واقع می تواند مربوط به مالیات نقل و انتقال اموال باشد که در صورت توقیف و فروش اموال مرد برای تامین مهریه و یا انتقال ملک به جای مهریه، ممکن است مشمول قوانین مالیاتی مربوط به نقل و انتقال دارایی ها شود. این مالیات ها، مالیات بر انتقال دارایی هستند و نه مالیات بر خود مهریه.

با این حال، طرح ها و پیشنهادهایی در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است که ممکن است در آینده منجر به تغییراتی در این زمینه شود. اما تا زمانی که این طرح ها به قانون تبدیل نشده و از طریق مراجع رسمی ابلاغ نشود، هیچگونه مالیاتی به صورت مستقیم بر مهریه اعمال نخواهد شد. زوجین باید اخبار را از منابع معتبر پیگیری کنند و به شایعات توجه نکنند.

اهمیت شروط ضمن عقد در مهریه های بالا

تعیین مهریه بالا، به تنهایی ممکن است تمام جنبه های حقوقی و مالی زندگی مشترک را پوشش ندهد. به همین دلیل، زوجین می توانند با گنجاندن شروط ضمن عقد در سند ازدواج، حمایت های قانونی بیشتری برای خود ایجاد کنند یا مسئولیت های مالی را به شکل متعادل تری مدیریت نمایند. شروط ضمن عقد، توافقاتی هستند که طرفین علاوه بر عقد اصلی (ازدواج)، بر آن ها صحه می گذارند و جنبه قانونی دارند.

برخی از شروط رایج و مهم عبارتند از:

• حق طلاق برای زن (وکالت در طلاق): این شرط به زن این امکان را می دهد که در شرایط خاص یا حتی بدون ذکر دلیل، بتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
• حق اشتغال و تحصیل برای زن: این شرط به زن این اطمینان را می دهد که شوهر نمی تواند مانع ادامه تحصیل یا اشتغال او شود.
• تنصیف اموال (تقسیم دارایی های حاصل از زندگی مشترک): این شرط به زن حق می دهد که نیمی از اموالی را که شوهر در طول زندگی مشترک به دست آورده است، در صورت طلاق (به شروطی مانند عدم تقصیر زن)، مطالبه کند. این یکی از راهکارهای مهم برای مدیریت تبعات مالی مهریه سنگین برای مرد نیز هست، زیرا مرد می تواند با علم به تقسیم اموال، مهریه را متعادل تر تعیین کند.
• حق تعیین مسکن و خروج از کشور برای زن: این شروط نیز می تواند به زن استقلال بیشتری در زندگی ببخشد.

گنجاندن این شروط، به خصوص در مهریه های بالا، می تواند به تعادل بخشیدن به حقوق و وظایف زوجین کمک کرده و از بروز اختلافات آتی جلوگیری نماید. توصیه می شود که برای تنظیم این شروط، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت شود تا از اعتبار حقوقی آن ها اطمینان حاصل شود.

مراحل مطالبه و نحوه وصول مهریه بالای 110 سکه

مطالبه و وصول مهریه، به ویژه زمانی که مهریه بالای 110 سکه باشد، فرآیندی حقوقی و گاه پیچیده است که نیاز به آگاهی از مراحل قانونی و رویه های قضایی دارد. زن می تواند برای مطالبه مهریه خود از دو طریق اصلی اقدام کند: از طریق اجرای ثبت و از طریق دادگاه خانواده. هر یک از این روش ها، مراحل و شرایط خاص خود را دارند.

مطالبه از طریق اجرای ثبت: مسیر سریع تر و کم هزینه تر

یکی از متداول ترین و معمولاً سریع ترین راه های مطالبه مهریه، اقدام از طریق اجرای ثبت است. این روش به خصوص زمانی که سند ازدواج رسمی باشد، قابل استفاده است. مراحل کلی به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زن یا وکیل قانونی او باید با در دست داشتن سند ازدواج به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، مراجعه کند.
2. درخواست صدور اجراییه: در دفترخانه، فرم مطالبه مهریه تکمیل و درخواست صدور اجراییه می شود. دفترخانه این درخواست را به اداره ثبت اسناد و املاک ارجاع می دهد.
3. ابلاغ اجراییه به زوج: پس از صدور اجراییه، به مرد (زوج) ابلاغ می شود و به او 10 روز فرصت داده می شود تا مهریه را پرداخت کند یا اموالی را معرفی نماید.
4. معرفی و توقیف اموال زوج: در صورتی که مرد در مهلت مقرر اقدام به پرداخت نکند، زن می تواند با معرفی اموال و دارایی های مرد، تقاضای توقیف آن ها را از اداره ثبت نماید. اموالی که می توان معرفی کرد شامل موارد زیر است:
   • حساب های بانکی: موجودی حساب های بانکی مرد در تمامی بانک ها.
   • خودرو: وسایل نقلیه موتوری ثبت شده به نام مرد.
   • املاک و مستغلات: خانه، زمین، آپارتمان یا هرگونه ملک دیگر.
   • سهام و اوراق بهادار: سهام شرکت ها یا هرگونه اوراق بهادار دیگر.
   • حقوق و مزایای شغلی: بخشی از حقوق و دستمزد ماهانه مرد (معمولاً یک سوم یا یک چهارم، بسته به شرایط).
   • مطالبات از اشخاص ثالث: هرگونه طلبی که مرد از افراد یا نهادهای دیگر دارد.
5. مزایده و فروش اموال: پس از توقیف اموال، در صورت عدم پرداخت مهریه، این اموال از طریق مزایده به فروش می رسند و مهریه زن از محل فروش آن ها پرداخت می شود.

مستثنیات دین: اموالی که قابل توقیف نیستند

در فرآیند توقیف اموال برای مهریه، باید به این نکته توجه داشت که تمامی اموال مرد قابل توقیف نیستند. قانون، برخی از اموال را تحت عنوان مستثنیات دین شناخته و توقیف آن ها را ممنوع کرده است تا زندگی عادی بدهکار مختل نشود. این مستثنیات شامل موارد زیر هستند:

• منزل مسکونی که عرفاً در شأن مدیون در حالت اعسار او باشد.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که عرفاً برای رفع حوائج ضروری مدیون و افراد تحت تکفل وی لازم است.
• آذوقه موجود به قدر احتیاج مدیون و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
• وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
• تلفن مورد نیاز مدیون.
• مبلغی که در قانون برای پرداخت نفقه و هزینه های ضروری زندگی به رسمیت شناخته شده است.
• حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری.

تشخیص اینکه آیا یک مال جزء مستثنیات دین محسوب می شود یا خیر، گاهی پیچیده است و به تشخیص دادگاه و شرایط خاص پرونده بستگی دارد.

مطالبه از طریق دادگاه خانواده: در صورت عدم موفقیت اجرای ثبت یا شرایط خاص

در برخی موارد، ممکن است مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسد (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال کافی) یا شرایط خاصی وجود داشته باشد که نیاز به رسیدگی قضایی در دادگاه خانواده باشد. این روش نیز دارای مراحل مشخصی است:

1. تقدیم دادخواست مطالبه مهریه: زن یا وکیل او باید دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد.
2. رسیدگی و صدور حکم: دادگاه پس از بررسی مدارک، شواهد و اظهارات طرفین، حکم مقتضی را صادر می کند.
3. صدور اجراییه از دادگاه: پس از قطعیت حکم، اجراییه از طریق دادگاه صادر می شود.
4. معرفی و توقیف اموال: همانند اجرای ثبت، زن می تواند اموال مرد را معرفی کرده و تقاضای توقیف آن ها را از دایره اجرای احکام دادگاه نماید.

نقش حیاتی اثبات تمکن مالی مرد برای مازاد بر 110 سکه

همانطور که قبلاً اشاره شد، برای مهریه بالای 110 سکه، اثبات تمکن مالی (ملائت) مرد برای مازاد بر این مقدار، بر عهده زن است. این بدان معناست که زن باید مدارک و مستنداتی را به دادگاه ارائه دهد که نشان دهد شوهرش توانایی پرداخت آن بخش از مهریه را دارد. مدارک قابل ارائه می تواند شامل موارد زیر باشد:

• گردش حساب های بانکی مرد (برای اثبات تراکنش های مالی و واریزهای بالا).
• اسناد مالکیت املاک، خودروها، سهام یا سایر دارایی های ثبت شده به نام مرد.
• قراردادهای کاری، فیش حقوقی، و هرگونه سندی که درآمد بالای مرد را نشان دهد.
• معرفی شهود آگاه به وضعیت مالی مرد (مثلاً همکاران، شرکای تجاری).
• قراردادهای اجاره ای که مرد به عنوان موجر از آن درآمد کسب می کند.

در صورت عدم ارائه دلایل و مدارک کافی برای اثبات ملائت مرد برای مازاد بر 110 سکه، دادگاه نمی تواند حکمی برای وصول این بخش صادر کند. به همین دلیل، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص در این مرحله می تواند بسیار تعیین کننده باشد.

حبس و مجازات کیفری در پرونده های مهریه بالای 110 سکه: قوانین فعلی و شایعات

موضوع حبس مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه، همواره یکی از پربحث ترین و حساس ترین جنبه های مربوط به مهریه بوده است. در طول سالیان، قوانین و رویه های قضایی در این زمینه تغییراتی داشته اند و شایعات زیادی نیز پیرامون این موضوع در جامعه رواج یافته است. درک وضعیت فعلی قانون و تمایز آن از طرح ها و اخبار غیررسمی، برای هر دو طرف ازدواج ضروری است.

وضعیت فعلی حبس مهریه در سال 1404

بر اساس ماده 22 قانون حمایت خانواده که پیشتر به تفصیل بررسی شد، وضعیت حبس مرد برای مهریه به شرح زیر است:

1. حبس تا سقف 110 سکه: اگر مهریه زن تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد و مرد توانایی مالی پرداخت آن را داشته باشد اما از پرداخت خودداری کند، یا درخواست اعسار او توسط دادگاه رد شود، زن می تواند حکم جلب همسرش را از دادگاه دریافت کند. در این صورت، مرد ممکن است تا زمان پرداخت مهریه (یا پذیرش اعسار و تقسیط) به حبس محکوم شود. هدف از این حبس، وادار کردن مرد به اجرای تعهد مالی است و به آن «حبس محکومیت مالی» گفته می شود. این حبس صرفاً جنبه اجرایی دارد و جزای نقدی محسوب نمی شود.
2. مازاد بر 110 سکه: برای مهریه مازاد بر 110 سکه، هیچگونه ضمانت اجرای کیفری (حبس) در نظر گرفته نشده است. این بدان معناست که اگر مهریه 200 سکه باشد، مرد حداکثر برای 110 سکه اول می تواند با خطر حبس مواجه شود و برای 90 سکه باقی مانده، دادگاه نمی تواند حکم جلب صادر کند. در این قسمت، وصول مهریه کاملاً منوط به اثبات تمکن مالی مرد توسط زن است و در صورت عدم توانایی مالی مرد، هیچگونه اجبار کیفری برای پرداخت مازاد بر 110 سکه وجود ندارد.

با این حال، رویه قضایی در سالیان اخیر به سمت حبس زدایی پیش رفته است و حتی برای مهریه تا سقف 110 سکه نیز، تا حد امکان از صدور حکم حبس خودداری می شود و تلاش بر این است که از طریق توقیف اموال یا تقسیط، مهریه وصول گردد. زندانی کردن مردان آخرین راه حل محسوب می شود.

طرح های پیشنهادی کاهش سقف حبس (14 سکه، 5 سکه): شایعات یا واقعیت؟

در سال های اخیر، طرح ها و پیشنهادهای زیادی در مجلس شورای اسلامی و میان صاحب نظران حقوقی برای کاهش سقف حبس مهریه مطرح شده است. از جمله این طرح ها، پیشنهاد کاهش سقف حبس به 14 سکه یا حتی 5 سکه بوده است. این پیشنهادها با هدف کاهش جمعیت زندانیان مهریه و جلوگیری از تبعات اجتماعی و خانوادگی حبس مردان مطرح شده اند.

اما لازم است به صراحت و تأکید بیان شود که تا نیمه نخست سال 1404 (و تا زمان نگارش این مقاله)، هیچ یک از این طرح ها (کاهش سقف حبس به 14 سکه یا 5 سکه) به تصویب نهایی مجلس و تأیید شورای نگهبان نرسیده و به قانون تبدیل نشده اند. بنابراین، تمامی اخبار و شایعاتی که در مورد اجرایی شدن این قوانین مطرح می شود، صحت ندارد و مبنای قانونی برای عمل بر طبق آن ها وجود ندارد.

قانون فعلی همچنان همان ماده 22 قانون حمایت خانواده است که سقف 110 سکه را برای جنبه کیفری مهریه تعیین کرده است. همچنین، باید توجه داشت که قوانین جدید، مگر در موارد استثنایی و با نص صریح قانون، عطف به ماسبق نمی شوند. یعنی اگر طرحی در آینده به قانون تبدیل شود، عموماً بر پرونده های گذشته که حکم آن ها صادر شده یا در حال اجراست، اعمال نخواهد شد.

اعسار و تقسیط مهریه بالای 110 سکه: راهکار مرد در مواجهه با عدم توانایی

در بسیاری از موارد، مردان به دلیل عدم توانایی مالی قادر به پرداخت یکجای مهریه، به خصوص مهریه های سنگین، نیستند. قانون برای چنین شرایطی، راهکاری به نام اعسار (ناتوانی مالی) و تقسیط مهریه را پیش بینی کرده است. این راهکار به مرد این امکان را می دهد که در صورت اثبات ناتوانی مالی، از حبس و فشارهای ناشی از عدم پرداخت مهریه رهایی یابد و مهریه را به صورت اقساطی پرداخت کند.

شرایط و مراحل درخواست اعسار از پرداخت مهریه

اعسار به معنای ناتوانی فرد از پرداخت دیون خود است. اگر مردی مدعی باشد که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار، از دادگاه تقاضا کند که مهریه به صورت اقساطی برای او تعیین شود. مراحل و شرایط کلی درخواست اعسار به شرح زیر است:

1. تقدیم دادخواست اعسار: مرد باید ظرف 30 روز پس از ابلاغ اجراییه مهریه (چه از طریق اجرای ثبت و چه از طریق دادگاه)، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد. اگر در این مدت دادخواست اعسار تقدیم نشود، زن می تواند از طریق ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی اقدام به جلب مرد کند.
2. معرفی اموال و دارایی ها: در دادخواست اعسار، مرد باید لیست کاملی از تمامی اموال، دارایی ها، موجودی حساب های بانکی، مطالبات، درآمدها و همچنین بدهی های خود را به همراه ادله و اسناد مرتبط ارائه دهد. همچنین باید شهودی را معرفی کند که از وضعیت مالی او آگاه هستند و می توانند ناتوانی او را تأیید کنند.
3. بررسی دادخواست اعسار: دادگاه پس از دریافت دادخواست، به بررسی دقیق وضعیت مالی مرد می پردازد. این بررسی شامل استعلام از بانک ها، اداره ثبت اسناد، اداره مالیات، بورس و سایر نهادها برای شناسایی اموال پنهان مرد است. همچنین، شهادت شهود نیز در این مرحله حائز اهمیت است.

نحوه بررسی اعسار توسط دادگاه و تعیین پیش پرداخت و اقساط

پس از بررسی های لازم، دادگاه تصمیم نهایی را در مورد اعسار مرد و نحوه پرداخت مهریه اتخاذ می کند. معیارهای دادگاه در تعیین پیش پرداخت و اقساط شامل:

• دارایی های شناسایی شده مرد: اگر مرد اموالی غیر از مستثنیات دین داشته باشد، دادگاه می تواند دستور فروش آن ها را برای پرداخت بخشی از مهریه صادر کند.
• درآمد مرد: دادگاه با توجه به فیش حقوقی، گردش حساب یا سایر مدارک درآمدی مرد، توانایی او را در پرداخت اقساط ماهانه ارزیابی می کند.
• هزینه های زندگی: دادگاه هزینه های ضروری زندگی مرد و افراد تحت تکفل او را نیز در نظر می گیرد.
• میزان بدهی: میزان بدهی های دیگر مرد نیز می تواند در تعیین اقساط موثر باشد.

دادگاه بر اساس این معیارها، میزان پیش پرداخت (اگر مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد) و تعداد اقساط ماهانه را تعیین می کند. در برخی موارد و با اثبات ناتوانی شدید مالی، دادگاه ممکن است حکم به پرداخت مهریه به صورت از دم قسط (یعنی بدون پیش پرداخت اولیه) صادر کند.

تأثیر پذیرش اعسار بر حبس مرد

یکی از مهم ترین مزایای پذیرش دادخواست اعسار این است که در صورت تأیید اعسار مرد توسط دادگاه، او دیگر به دلیل عدم پرداخت مهریه به حبس محکوم نخواهد شد. تا زمانی که مرد به تعهدات خود مبنی بر پرداخت اقساط تعیین شده عمل کند، از خطر حبس مصون خواهد بود. اما اگر مرد از پرداخت اقساط تعیین شده خودداری کند، زن می تواند مجدداً از طریق اجرای احکام برای جلب او اقدام کند.

امکان تعدیل اقساط مهریه در آینده

حکم تقسیط مهریه، یک حکم دائمی و غیرقابل تغییر نیست. در صورتی که پس از تعیین اقساط، وضعیت مالی مرد به طور قابل توجهی تغییر کند (چه بهتر شود و چه بدتر)، هر یک از زوجین می توانند با ارائه دادخواست جدید، تقاضای تعدیل اقساط (افزایش یا کاهش) را از دادگاه داشته باشند. مثلاً اگر مرد بیکار شود یا دچار بیماری صعب العلاج گردد، می تواند درخواست کاهش اقساط دهد. همچنین اگر زن متوجه شود که مرد به دارایی جدیدی دست یافته است، می تواند تقاضای افزایش اقساط یا پرداخت یکجا را مطرح کند.

پرسش های متداول و سناریوهای خاص در مورد مهریه

علاوه بر جنبه های اصلی مطالبه مهریه، برخی سوالات متداول و سناریوهای خاص نیز وجود دارند که ابهامات زیادی را برای افراد ایجاد می کنند. در این بخش به توضیح برخی از این موارد می پردازیم.

محاسبه مهریه به نرخ روز: بخشنامه های بانک مرکزی

در گذشته، یکی از مشکلات اصلی در وصول مهریه، به خصوص مهریه هایی که سال ها قبل و با مبلغ اسمی کمتر تعیین شده بودند، کاهش ارزش پول و تورم بود. برای رفع این مشکل و حمایت از حقوق زن، قانونگذار مقرر کرده است که مهریه وجه رایج (مانند سکه یا پول نقد) باید متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین مهریه نسبت به سال اجرای عقد (زمان مطالبه) محاسبه و پرداخت شود.

این شاخص توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و اعلام می شود. بنابراین، زمانی که زنی مهریه خود را مطالبه می کند، ارزش روز آن بر اساس نرخ تورم و شاخص های اعلامی بانک مرکزی محاسبه می شود تا حقوق وی از کاهش ارزش پول حفظ شود. این موضوع به خصوص در مورد مهریه هایی که سال ها از تاریخ عقد آن ها می گذرد، اهمیت فراوانی دارد و می تواند مبلغ قابل توجهی را به مهریه اضافه کند.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: تفاوت های کلیدی

نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) تأثیر بسزایی در نحوه و زمان مطالبه آن دارد:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن به مجرد عقد مالک مهریه می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را از شوهر مطالبه کند. نیازی به اثبات توانایی مالی شوهر نیست و مرد موظف به پرداخت آن است، مگر اینکه درخواست اعسار کند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، وصول مهریه مشروط به توانایی مالی مرد است. یعنی زن برای مطالبه مهریه، علاوه بر حق خود، باید توانایی مالی شوهر را نیز به دادگاه اثبات کند. این نوع مهریه به ندرت در عقدنامه ها ثبت می شود و معمولاً در مواردی کاربرد دارد که زوجین توافق خاصی بر آن داشته اند.

بیشتر مهریه ها در ایران به صورت عندالمطالبه ثبت می شوند، اما درک تفاوت این دو نوع برای هر دو طرف حیاتی است.

تأثیر خیانت بر مهریه: دیدگاه قانونی

یکی از سوالات رایج این است که آیا خیانت زن (یا مرد) بر حق دریافت مهریه تأثیری دارد؟ بر اساس قوانین فعلی ایران، خیانت همسر (چه زن و چه مرد) به تنهایی، حق مهریه را ساقط نمی کند. مهریه به مجرد عقد، حق زن محسوب می شود و جز در موارد خاصی مانند عدم وقوع نزدیکی (که در این صورت نصف مهریه تعلق می گیرد) یا بذل مهریه از سوی زن، این حق از بین نمی رود. حتی اگر زن مرتکب زنا شده باشد و این امر در دادگاه اثبات شود، همچنان حق دریافت مهریه خود را دارد. البته خیانت می تواند در پرونده های دیگر (مانند طلاق یا مطالبه نفقه) تأثیرگذار باشد، اما مستقیماً بر مهریه اثر نمی گذارد.

نقش وکیل متخصص در پرونده های مهریه بالای 110 سکه

پرونده های مهریه، به ویژه آن هایی که شامل ثبت مهریه بالای 110 سکه هستند، می توانند بسیار پیچیده و زمان بر باشند. آگاهی از تمامی جوانب قانونی، نحوه اثبات تمکن مالی، ارائه درخواست اعسار صحیح، و پیگیری مراحل اجرایی، نیازمند دانش حقوقی عمیق و تجربه کافی است. به همین دلیل، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص و مجرب در امور خانواده، می تواند به هر دو طرف (چه زن و چه مرد) در پیشبرد پرونده و حفظ حقوق خود کمک شایانی کند.

وکیل می تواند با ارائه مشاوره حقوقی تخصصی، راهنمایی در جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست ها، دفاع در دادگاه، و پیگیری امور اجرایی، فرآیند را تسهیل کرده و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری نماید.

جمع بندی: تصمیم گیری آگاهانه درباره مهریه

موضوع ثبت مهریه بالای 110 سکه در ایران، همواره یکی از پیچیده ترین و حساس ترین مباحث در حقوق خانواده بوده است. همانطور که در این مقاله به تفصیل بررسی شد، مهریه به هر میزان که در عقدنامه رسمی ثبت شود، یک حق قانونی و شرعی برای زن است و مرد موظف به پرداخت آن است. با این حال، تفاوت های اساسی در نحوه مطالبه و ضمانت اجرایی مهریه تا 110 سکه و مازاد بر آن وجود دارد که درک صحیح آن ها برای هر دو طرف ازدواج حیاتی است.

سقف 110 سکه، عمدتاً به جنبه کیفری و امکان حبس مرد مربوط می شود و به معنای عدم قابلیت وصول مهریه بیشتر نیست. برای مبالغ مازاد، اثبات تمکن مالی مرد بر عهده زن است و دیگر امکان حبس مرد وجود ندارد. همچنین، شایعاتی نظیر مالیات بر مهریه یا کاهش سقف حبس به 14 یا 5 سکه، تا کنون به قانون تبدیل نشده و صرفاً در حد طرح و پیشنهاد باقی مانده اند. از سوی دیگر، قانونگذار برای مردان نیز راهکار اعسار و تقسیط مهریه را فراهم کرده است تا در صورت ناتوانی مالی، از حبس و فشارهای بی مورد رهایی یابند.

در نهایت، آگاهی دقیق از قوانین، پرهیز از شایعات، و در صورت نیاز، بهره گیری از مشاوره و وکلای متخصص خانواده، می تواند به زوجین در اتخاذ تصمیمات آگاهانه، مدیریت تعهدات مالی و حفظ حقوق خود در مسیر زندگی مشترک و چالش های احتمالی آن کمک شایانی کند. مهریه، اگرچه پشتوانه ای برای زن است، اما باید با در نظر گرفتن واقعیت های اقتصادی و توانایی های زوجین تعیین و مطالبه شود تا بنیان خانواده ها به جای تحکیم، دچار تزلزل نشود.