شکایت درخواست مطالبه وجه

آیا از فرد یا نهادی طلبکار هستید و با مشکل عدم پرداخت مواجه شده اید؟ برای احقاق حق و دریافت طلب خود از طریق مجاری قانونی، باید فرآیند «مطالبه وجه» را آغاز کنید. این فرآیند حقوقی به شما کمک می کند تا با ارائه مدارک و مستندات لازم، بدهکار را به پرداخت بدهی خود ملزم کنید و در صورت لزوم، از ابزارهای قانونی برای وصول آن بهره ببرید.

در هر جامعه ای، تعاملات مالی بین افراد و نهادها امری رایج است. از یک قرض دوستانه گرفته تا معاملات تجاری بزرگ و خدمات حرفه ای، همواره احتمال بروز اختلافاتی در زمینه پرداخت و وصول مطالبات وجود دارد. هنگامی که یک بدهکار به تعهدات مالی خود عمل نمی کند و از پرداخت وجه خودداری می ورزد، طلبکار حق دارد برای احقاق حق خود از طریق مراجع قانونی اقدام کند. این اقدام حقوقی که به آن شکایت درخواست مطالبه وجه یا «دعوای مطالبه وجه» گفته می شود، مسیر مشخصی دارد که آشنایی با آن برای هر فرد طلبکاری ضروری است. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و کاربردی، شما را گام به گام با تمامی ابعاد این فرآیند، از جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست گرفته تا مراحل رسیدگی در دادگاه و اجرای حکم، آشنا خواهد کرد. ما در اینجا تلاش می کنیم تا با زبانی ساده و در عین حال دقیق و فنی، مفاهیم حقوقی پیچیده را برای مخاطب عام قابل فهم سازیم و به تمامی سؤالات و ابهامات رایج در این زمینه پاسخ دهیم تا با اطمینان و آگاهی کامل بتوانید برای وصول مطالبات خود اقدام نمایید.

درک مبانی دعوای مطالبه وجه

دعوای مطالبه وجه، یکی از رایج ترین دعاوی حقوقی است که در محاکم دادگستری مطرح می شود. این دعوا زمانی آغاز می گردد که شخصی از دیگری طلبکار باشد و بدهکار از پرداخت آن خودداری کند. در اینجا به بررسی دقیق تر ماهیت این دعوا و تفاوت های کلیدی آن با شکایات کیفری می پردازیم.

مطالبه وجه چیست؟ (تعریف حقوقی به زبان ساده)

مطالبه وجه به معنای درخواست رسمی و قانونی برای دریافت یک مبلغ مشخص پول یا مال مثلی (مانند کالا در صورتی که تعداد یا مقدار آن مشخص باشد و از نظر ماهیت دارای امثال و نظایر باشد) از سوی طلبکار (خواهان) از بدهکار (خوانده) است. این دعوا در دادگاه های حقوقی مطرح شده و هدف نهایی آن، صدور حکم مبنی بر محکومیت بدهکار به پرداخت اصل مبلغ مورد مطالبه به همراه خسارات قانونی از قبیل خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی است.

یکی از نقاط ابهام و سؤالات متداول برای بسیاری از مردم، تفاوت بین «دعوای حقوقی مطالبه وجه» و «شکایت کیفری» است. فهم این تفاوت اساسی برای انتخاب مسیر صحیح قانونی بسیار حیاتی است:

• دعوای حقوقی: دعوای مطالبه وجه یک دعوای کاملاً حقوقی است. در این نوع دعوا، هدف اصلی جبران ضرر مالی و احقاق حق مالی طلبکار است. نتیجه این دعوا معمولاً صدور حکم به پرداخت وجه یا انجام تعهد مالی است. دادگاه حقوقی به دنبال اثبات تخلف از تعهد یا مسئولیت مدنی است و نه اثبات جرم.
• شکایت کیفری: شکایات کیفری در مواردی مطرح می شوند که یک جرم رخ داده باشد، مانند کلاهبرداری، خیانت در امانت، سرقت و … . هدف از شکایت کیفری، مجازات مجرم و برقراری نظم عمومی است، اگرچه ممکن است در کنار آن، جبران ضرر و زیان شاکی نیز مطرح شود. بسیاری از مردم به اشتباه گمان می کنند که هر عدم پرداختی می تواند جرم باشد و اقدام به شکایت کیفری می کنند، در حالی که در اکثر موارد، عدم پرداخت بدهی صرفاً یک تخلف حقوقی محسوب می شود و جنبه کیفری ندارد، مگر اینکه با فریب، تقلب یا سوءاستفاده از اعتماد همراه باشد.

انواع منشأ ایجاد طلب و وجه (با مثال های رایج)

منشأ ایجاد طلب و متعاقباً دعوای مطالبه وجه می تواند بسیار متنوع باشد. درک این منشأها به شما کمک می کند تا پرونده خود را بهتر تنظیم و مدارک لازم را جمع آوری کنید:

1. قرض و وام: یکی از رایج ترین موارد، قرض دادن پول به دوستان، آشنایان یا حتی از طریق قراردادهای وام است. اگر شخص قرض گیرنده از بازپرداخت امتناع کند، طلبکار می تواند برای مطالبه وجه اقدام نماید.
   • مثال: شما مبلغی پول به دوست خود قرض داده اید و او در موعد مقرر آن را برنمی گرداند.
2. ثمن معامله: ثمن معامله به مبلغی گفته می شود که خریدار در قبال دریافت کالا یا خدمات باید بپردازد.
   • مثال: شما کالایی را فروخته اید یا خدماتی را ارائه داده اید، اما خریدار/دریافت کننده خدمات، تمام یا بخشی از مبلغ توافق شده را پرداخت نکرده است. (مثل فروش خودرو، ملک یا حتی کالاهای روزمره)
3. اجرت المثل یا حق الزحمه خدمات: در مواردی که شخصی برای دیگری کاری انجام می دهد و بابت آن مستحق دریافت دستمزد یا حق الزحمه است.
   • مثال: یک مهندس، پیمانکار ساختمانی، طراح یا مشاور، خدماتی را ارائه داده اما حق الزحمه خود را دریافت نکرده است.
4. خسارات مالی: این مورد شامل ضرر و زیان هایی است که به اموال یا دارایی های یک شخص وارد شده و فرد خاطی ملزم به جبران آن به صورت نقدی است.
   • مثال: در یک تصادف رانندگی، مقصر حادثه علاوه بر خسارت بیمه، موظف به پرداخت افت قیمت خودرو یا سایر خسارات غیرقابل جبران توسط بیمه است.
5. اسناد تجاری: چک و سفته از جمله اسناد تجاری هستند که در معاملات بسیار رایج اند و در صورت عدم پرداخت، می توان از طریق قانونی برای وصول آن ها اقدام کرد.
   • مثال: شما چکی را دریافت کرده اید که پس از مراجعه به بانک، برگشت خورده و موجودی ندارد؛ یا سفته ای که در موعد مقرر پرداخت نشده است.
6. واریز اشتباهی وجه (دارا شدن بلاجهت): گاهی اوقات به دلیل خطای انسانی، پولی به حساب شخص دیگری واریز می شود که به او تعلق ندارد.
   • مثال: شما به اشتباه مبلغی را به شماره حسابی واریز کرده اید که متعلق به شما یا گیرنده اصلی نبوده و صاحب حساب از بازگرداندن آن خودداری می کند. این مورد تحت قاعده «دارا شدن بلاجهت» در قانون مدنی قابل پیگیری است.
7. تعهدات قراردادی دیگر: هرگونه تعهد مالی که در قالب یک قرارداد (اعم از کتبی یا شفاهی) ایجاد شده باشد و طرف متعهد از انجام آن خودداری کند.
   • مثال: در یک قرارداد مشارکت، سهم الشرکه یکی از شرکا به او پرداخت نشده است.

مدارک و دلایل اثبات طلب شما

در هر دعوای حقوقی، اثبات ادعا بر عهده مدعی است. در دعوای مطالبه وجه نیز شما به عنوان خواهان (طلبکار) باید بتوانید طلب خود را با مدارک و شواهد کافی به اثبات برسانید.

اصل اثبات ادعا در قانون

بر اساس ماده 1257 قانون مدنی، هر کس مدعی حقی باشد، باید آن را اثبات کند و مدعی علیه هرگاه برای دفاع از خود، امری را ادعا کند، آن را اثبات کند. این اصل که به بار اثبات معروف است، ستون فقرات نظام دادرسی را تشکیل می دهد. بنابراین، وظیفه شما به عنوان طلبکار این است که دلایل و مستنداتی را ارائه دهید که وجود طلب و عدم پرداخت آن توسط بدهکار را به طور موجه و قانع کننده نشان دهد. هرچه مدارک شما قوی تر و مستندتر باشد، شانس موفقیت شما در دادگاه بیشتر خواهد بود.

قوی ترین مدارک کتبی

1. قراردادها، مبایعه نامه ها و فاکتورهای فروش:
   • این اسناد، اگر به درستی تنظیم شده باشند، قوی ترین دلیل برای اثبات طلب شما محسوب می شوند. جزئیاتی مانند تاریخ، مبلغ، موضوع قرارداد، مشخصات طرفین، و تعهدات آن ها باید به وضوح در این مدارک قید شده باشد.
   • نکته مهم: نگهداری نسخه های اصلی این اسناد و همچنین اسکن یا کپی های معتبر از آن ها بسیار اهمیت دارد.
2. چک و سفته:
   • اسناد تجاری مانند چک و سفته از اعتبار بالایی برخوردارند و مسیرهای قانونی ویژه ای برای مطالبه وجه آن ها وجود دارد. مطالبه وجه چک برگشتی می تواند از طریق دادگاه حقوقی، اجرای ثبت، یا حتی در برخی موارد (با شرایط خاص) کیفری صورت گیرد.
   • تفاوت ها: چک به دلیل ویژگی های خاص خود (مانند امکان صدور گواهی عدم پرداخت و در برخی موارد وصف کیفری)، نسبت به سفته سریع تر قابل وصول است. سفته نیز به نوبه خود سند لازم الاجرا محسوب می شود.
3. رسیدهای بانکی و فیش های واریزی:
   • این مدارک نشان دهنده انتقال وجه از حساب شما به حساب بدهکار هستند. هرچند به تنهایی ممکن است علت واریز (قرض، خرید، هدیه و…) را مشخص نکنند، اما در کنار سایر شواهد، می توانند بسیار مؤثر باشند.
   • اهمیت مقصد واریز: اگر واریز به حساب شخص بدهکار باشد، ارزش اثباتی بالاتری دارد. در صورت واریز به حساب شخص ثالث (مثلاً همسر بدهکار)، باید رابطه این واریز با بدهی اصلی به طور شفاف توضیح داده شود.
4. دست نوشته و اقرار کتبی:
   • هرگونه دست نوشته یا یادداشتی که در آن بدهکار به دریافت وجه یا وجود بدهی اقرار کرده باشد، از جمله مدارک کتبی معتبر است. شرایط اعتبار این مدارک این است که حاوی امضا یا اثر انگشت بدهکار باشد و محتوای آن صریح و روشن باشد.

مدارک الکترونیکی و دیجیتال

در عصر دیجیتال، بسیاری از تعاملات مالی و اقرارها از طریق فضای مجازی صورت می گیرد. این مدارک نیز می توانند به عنوان دلایل اثباتی در دادگاه مورد استفاده قرار گیرند:

1. پیامک ها، ایمیل ها، چت ها و ویس های حاوی اقرار:
   • پیام های متنی، ایمیل ها یا مکالمات ضبط شده (ویس) که در آن ها بدهکار به بدهی خود اقرار کرده باشد، می توانند به عنوان اماره (نشانه) قوی در دادگاه ارائه شوند.
   • نحوه استناد و ارزش اثباتی: این مدارک به تنهایی ممکن است دلیل قاطع نباشند، اما در کنار سایر شواهد می توانند پرونده شما را تقویت کنند. در صورت نیاز، قاضی می تواند دستور استعلام از اپراتورهای مخابراتی یا ارائه دهندگان خدمات را صادر کند.
2. استعلامات بانکی:
   • با دستور دادگاه، می توان از بانک مرکزی یا بانک های عامل، سوابق تراکنش ها و گردش مالی حساب بدهکار را استعلام کرد که می تواند اطلاعات مهمی را برای اثبات وجود طلب ارائه دهد.

شواهد و دلایل دیگر

علاوه بر مدارک کتبی و الکترونیکی، برخی شواهد دیگر نیز می توانند در اثبات طلب شما نقش داشته باشند:

1. شهادت شهود:
   • اگر افرادی در زمان ایجاد بدهی یا اقرار به آن حضور داشته اند، شهادت آن ها می تواند دلیل مهمی باشد. شرایط و نحوه ارائه شهادت (مانند تعداد شهود، بلوغ، عقل، عدالت و عدم وجود خصومت) طبق قانون آیین دادرسی مدنی بررسی می شود.
2. اقرار شفاهی در دادگاه:
   • اگر بدهکار (خوانده) در جلسه دادرسی به صورت شفاهی به بدهی خود اقرار کند، این اقرار خود یک دلیل قاطع محسوب می شود.
3. سوگند:
   • در مواردی که دلایل کافی برای اثبات وجود ندارد و قاضی نتواند رأی صادر کند، می تواند طرفین را به سوگند (قَسَم) دادن ملزم کند.
4. کارشناسی:
   • در برخی موارد، مانند تعیین میزان خسارت یا ارزش خدمات، نیاز به ارجاع پرونده به کارشناس رسمی دادگستری وجود دارد تا نظر تخصصی وی ملاک عمل قرار گیرد.

جمع آوری دقیق و مستندسازی کامل تمامی شواهد و مدارک، قبل از هرگونه اقدام قانونی، اساس موفقیت در دعوای مطالبه وجه است. هرگز اهمیت حتی یک پیامک یا دست نوشته کوچک را نادیده نگیرید.

اقدامات اولیه قبل از طرح دعوا (گام های هوشمندانه)

قبل از اینکه پای خود را به دادگاه بگذارید، انجام برخی اقدامات می تواند به حل و فصل سریع تر موضوع کمک کرده و یا حداقل مسیر حقوقی شما را هموارتر سازد.

تلاش برای حل و فصل مسالمت آمیز

همیشه بهترین راهکار، حل و فصل اختلافات خارج از فضای دادگاه است. این رویکرد می تواند زمان و هزینه های شما را به شدت کاهش دهد:

1. مذاکره و اهمیت آن:
   • با بدهکار خود با لحنی آرام و منطقی مذاکره کنید. سعی کنید علت عدم پرداخت را جویا شوید و راه حل های عملی ارائه دهید. شاید بدهکار واقعاً در تنگنای مالی باشد و بتوانید با او بر سر یک برنامه پرداخت اقساطی به توافق برسید.
2. تنظیم توافق نامه پرداخت (در صورت امکان):
   • اگر به توافق رسیدید، حتماً یک توافق نامه کتبی با جزئیات کامل (مبلغ، زمان بندی پرداخت، نحوه پرداخت) تنظیم و به امضای طرفین برسانید. این توافق نامه خود می تواند در صورت عدم اجرای مجدد، به عنوان مدرک اثبات دعوا استفاده شود.

ارسال اظهارنامه قضایی (گام حیاتی)

اظهارنامه، ابزاری قانونی و رسمی برای مطالبه یک حق یا اعلام یک اراده است و نقش بسیار مهمی در دعوای مطالبه وجه ایفا می کند:

1. اظهارنامه چیست و چرا باید ارسال شود؟
   • اظهارنامه یک برگه چاپی رسمی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال می شود و به طور رسمی خواسته شما را به اطلاع طرف مقابل می رساند. ارسال اظهارنامه چند مزیت کلیدی دارد:
     • تثبیت تاریخ مطالبه: یکی از مهم ترین کاربردهای اظهارنامه، تثبیت تاریخ دقیق مطالبه وجه است. بر اساس ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه قابل محاسبه است. با ارسال اظهارنامه، شما تاریخ دقیق مطالبه را ثبت می کنید و در صورت عدم پرداخت، می توانید خسارت تأخیر تأدیه را از همان تاریخ مطالبه کنید، حتی اگر دادخواست مطالبه وجه را ماه ها بعد ثبت کنید.
     • جنبه روانشناختی: دریافت یک سند رسمی قضایی، می تواند بدهکار را وادار به جدیت بیشتر در پرداخت بدهی کند و او را متوجه تبعات قانونی عدم پرداخت سازد.
     • سند رسمی: اظهارنامه یک سند رسمی و قابل استناد در دادگاه است.
2. نحوه تنظیم و ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
   • شما باید با در دست داشتن مدارک شناسایی و اطلاعات بدهکار و جزئیات طلب خود، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. متصدی دفتر به شما در تنظیم اظهارنامه کمک می کند. در متن اظهارنامه باید به روشنی مبلغ طلب، منشأ آن و مهلت پرداخت (مثلاً ظرف 10 روز پس از ابلاغ) را ذکر کنید.
3. نمونه متن اظهارنامه مطالبه وجه:

   
     مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده:
     [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]
   
     مشخصات و اقامتگاه مخاطب (اظهارشونده):
     [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]
   
     موضوع اظهارنامه:
     مطالبه وجه (قرض/ثمن معامله/حق الزحمه/خسارت/و...)
   
     خلاصه اظهارات و شرح ماجرا:
     با سلام و احترام،
     بدین وسیله به جنابعالی اظهار می گردد:
     اینجانب [نام اظهارکننده] به موجب [نوع مدرک: مانند سند عادی مورخ ../../..، فیش واریزی بانکی مورخ ../../..، قرارداد مورخ ../../.. و...] مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال از جنابعالی طلبکار می باشم.
     منشأ این طلب [به طور خلاصه توضیح دهید، مثلاً: قرض الحسنه که در تاریخ ../../.. به حساب شما واریز شد. یا ثمن معامله کالای (نوع کالا) که در تاریخ ../../.. تحویل شما گردید.].
     با وجود مراجعات مکرر و گذشت مدت زمان [تعداد ماه/سال] از تاریخ سررسید/ایجاد طلب، متأسفانه تا کنون نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام ننموده اید.
   
     لذا به موجب این اظهارنامه، رسماً و قاطعانه از جنابعالی درخواست می شود تا ظرف مهلت [مثلاً: ۱۰ روز کاری] از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به تسویه کامل مبلغ بدهی فوق الذکر به حساب بانکی اینجانب به شماره [شماره حساب] نزد بانک [نام بانک] اقدام فرمایید.
     بدیهی است در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، اینجانب ضمن محفوظ بودن حق مطالبه کلیه خسارات قانونی از جمله خسارت تأخیر تأدیه، هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل، از طریق مراجع قضایی ذیصلاح اقدام به طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه خواهم نمود و مسئولیت کلیه عواقب و خسارات ناشی از آن بر عهده جنابعالی خواهد بود.
   
     با احترام،
     [امضاء اظهارکننده]
     تاریخ: ../../..
   

تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه وجه

پس از طی کردن مراحل اولیه و در صورت عدم وصول طلب، نوبت به طرح دعوای رسمی در دادگاه می رسد. این مرحله با تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه وجه آغاز می شود.

بخش های اصلی دادخواست مطالبه وجه

دادخواست یک فرم رسمی است که باید با دقت و اطلاعات صحیح تکمیل شود. بخش های اصلی آن عبارتند از:

1. خواهان و خوانده:
   • خواهان: شما به عنوان طلبکار، خواهان نامیده می شوید. مشخصات دقیق شما (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی و شماره تماس) باید قید شود.
   • خوانده: بدهکار، خوانده نامیده می شود. مشخصات دقیق او نیز حیاتی است (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، نشانی دقیق). هرچه اطلاعات خوانده کامل تر باشد، فرآیند ابلاغ و رسیدگی سریع تر پیش می رود.
2. وکیل (در صورت وجود):
   • اگر وکیل دارید، مشخصات وکیل نیز در دادخواست قید می شود.
3. خواسته:
   • این بخش مربوط به چیزی است که شما از دادگاه می خواهید. باید مبلغ دقیق مورد مطالبه (به ریال) به وضوح ذکر شود. همچنین باید به وضوح درخواست خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی را نیز مطرح کنید.
   • مثال: مطالبه مبلغ 1.000.000.000 ریال بابت اصل بدهی، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه تا زمان اجرای حکم و کلیه هزینه های دادرسی.
4. دلایل و مستندات:
   • تمامی مدارکی که در بخش مدارک و دلایل اثبات طلب شما توضیح داده شد، باید در این قسمت به صورت دقیق لیست شوند و به همراه دادخواست ضمیمه گردند. (مانند فیش واریزی، قرارداد، چک، سفته، اظهارنامه، شهادت شهود).
5. شرح دادخواست:
   • در این بخش، ماجرای ایجاد طلب و عدم پرداخت آن را به صورت کامل، منطقی و به ترتیب زمانی توضیح می دهید. سعی کنید توضیحات شما مختصر و مفید باشد و از حاشیه روی پرهیز کنید. اهمیت و تأثیر هر یک از مدارک ارائه شده را نیز بیان نمایید.

صلاحیت مرجع رسیدگی (کجا باید شکایت کنید؟)

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای مطالبه وجه بر اساس مبلغ خواسته و همچنین محل اقامت خوانده تعیین می شود:

1. شورای حل اختلاف:
   • برای دعاوی مالی تا سقف 20 میلیون تومان (شامل اصل خواسته و خسارات وارده)، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی دارد. روند رسیدگی در شوراها معمولاً سریع تر و غیررسمی تر است.
2. دادگاه عمومی حقوقی:
   • برای دعاوی مالی بالای 20 میلیون تومان، دادگاه عمومی حقوقی صالح به رسیدگی است.
3. صلاحیت محلی:
   • به طور کلی، دعوای مطالبه وجه باید در دادگاه محل اقامت خوانده (بدهکار) یا در صورت عدم اطلاع از اقامتگاه او، در دادگاه محل انعقاد قرارداد یا محل انجام تعهد مطرح شود.

هزینه دادرسی مطالبه وجه

هزینه دادرسی، مبلغی است که خواهان باید برای طرح دعوا بپردازد و به مبلغ خواسته بستگی دارد:

1. نحوه محاسبه در شورای حل اختلاف و دادگاه:
   • در دادگاه عمومی حقوقی، هزینه دادرسی 3.5 درصد از مبلغ خواسته است (تا مبلغ یک میلیارد ریال) و برای مبالغ بیشتر از آن نرخ متفاوتی دارد.
   • در شورای حل اختلاف، هزینه دادرسی نصف هزینه دادگاه عمومی حقوقی، یعنی 1.75 درصد مبلغ خواسته است.
2. امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی برای خواهان:
   • اگر خواهان توانایی مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست اصلی، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز ارائه دهد. در صورت اثبات اعسار، دادگاه موقتاً او را از پرداخت معاف کرده و هزینه ها پس از پایان دادرسی و در صورت محکومیت خوانده، از او دریافت می شود.

نمونه دادخواست های جامع و کاربردی

در ادامه، 8 نمونه دادخواست کاربردی برای سناریوهای مختلف مطالبه وجه ارائه می شود تا راهنمای شما در تنظیم دادخواست اختصاصی خود باشد. این نمونه ها شامل بخش های اصلی خواهان، خوانده، خواسته، دلایل و مستندات و شرح دادخواست هستند:

نمونه ۱: مطالبه وجه قرض با رسید بانکی یا دست نوشته

این نمونه برای زمانی است که شما مبلغی را به کسی قرض داده اید و رسید بانکی یا دست نوشته ای برای اثبات آن دارید.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت اصل وجه قرض الحسنه.
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه (تاریخ اظهارنامه) تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود).
  ۴. بدواً صدور قرار تامین خواسته (در صورت لزوم).

  دلایل و مستندات:
  ۱. فیش واریزی بانکی مورخ [تاریخ واریز] به شماره [شماره فیش]
  ۲. دست نوشته اقرار به دریافت وجه مورخ [تاریخ دست نوشته] با امضای خوانده.
  ۳. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] (در صورت ارسال).
  ۴. شهادت شهود (در صورت وجود).
  ۵. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  اینجانب خواهان، به موجب روابط [دوستانه/خویشاوندی/و...] و بنا بر درخواست خوانده محترم، در تاریخ [تاریخ واریز/قرض] مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال به عنوان قرض الحسنه به ایشان پرداخت نموده ام. (مستند به فیش واریزی بانکی/دست نوشته پیوست). مقرر بود مبلغ مذکور در تاریخ [تاریخ سررسید] بازگردانده شود.
  متأسفانه علی رغم مراجعات مکرر و گذشت [تعداد] ماه/سال از موعد مقرر و حتی با ارسال اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه]، خوانده محترم از پرداخت بدهی خود امتناع نموده است.
  لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۶۴۸ قانون مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق الذکر را دارم. همچنین تقاضای صدور قرار تأمین خواسته را قبل از ابلاغ به خوانده (مستند به ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی) جهت جلوگیری از تضییع حق اینجانب دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نمونه ۲: مطالبه ثمن معامله کالا یا خدمات با فاکتور یا قرارداد شفاهی

در این حالت، شما کالا یا خدماتی ارائه داده اید و خریدار یا دریافت کننده از پرداخت وجه خودداری می کند.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت ثمن معامله [نوع کالا/خدمت].
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی.

  دلایل و مستندات:
  ۱. فاکتور فروش شماره [شماره فاکتور] مورخ [تاریخ فاکتور] با امضای خوانده (در صورت وجود).
  ۲. تصویر پیامک ها/ایمیل های حاوی توافق و اقرار (در صورت وجود).
  ۳. شهادت شهود (در صورت وجود).
  ۴. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی (در صورت ارسال).
  ۵. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ معامله/ارائه خدمت] به موجب توافق [شفاهی/کتبی] با خوانده محترم، [نوع کالا] را به ایشان فروخته/خدمت [شرح خدمت] را برای ایشان انجام داده ام. (مستند به فاکتور فروش پیوست/تصاویر پیامک ها/شهادت شهود). مبلغ ثمن/حق الزحمه توافق شده [مبلغ به عدد و حروف] ریال بوده است.
  متأسفانه خوانده محترم پس از دریافت کالا/خدمات، از پرداخت مبلغ فوق الذکر خودداری نموده و علی رغم مراجعات و تذکرات مکرر اینجانب، هیچ اقدامی در این خصوص انجام نداده است.
  لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نمونه ۳: مطالبه باقیمانده ثمن معامله ملک با مبایعه نامه

این دادخواست برای زمانی است که ملک یا مستغلات فروخته اید و خریدار بخش یا تمام پول را پرداخت نکرده است.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت باقیمانده ثمن معامله ملک واقع در [نشانی دقیق ملک].
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید تعهد پرداخت تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود).

  دلایل و مستندات:
  ۱. تصویر مصدق مبایعه نامه شماره [شماره مبایعه نامه] مورخ [تاریخ مبایعه نامه].
  ۲. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی (در صورت ارسال).
  ۳. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  اینجانب خواهان، به موجب مبایعه نامه شماره [شماره مبایعه نامه] مورخ [تاریخ مبایعه نامه]، یک باب ملک/آپارتمان واقع در [نشانی دقیق ملک] را به خوانده محترم فروخته ام. بر اساس بند [شماره بند] ماده [شماره ماده] مبایعه نامه، مقرر بود باقیمانده ثمن معامله به مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال در تاریخ [تاریخ سررسید پرداخت] توسط خوانده پرداخت گردد.
  متأسفانه، علی رغم سررسید موعد مقرر و پیگیری های مکرر و حتی ارسال اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه]، خوانده محترم از ایفای تعهد خود مبنی بر پرداخت باقیمانده ثمن معامله خودداری نموده است.
  لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۱۰ و ۲۲۱ قانون مدنی و همچنین مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نمونه ۴: استرداد وجه واریز اشتباهی به حساب دیگری

در شرایطی که به دلیل یک اشتباه، پولی به حساب شخص دیگری واریز شده و او از برگرداندن آن خودداری می کند.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. استرداد مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت وجه واریز اشتباهی.
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی.

  دلایل و مستندات:
  ۱. فیش واریزی بانکی مورخ [تاریخ واریز] به شماره [شماره فیش] به حساب خوانده.
  ۲. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی (در صورت ارسال).
  ۳. استعلام گردش حساب بانکی خواهان و خوانده (با دستور دادگاه).
  ۴. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ واریز] به دلیل [شرح دلیل اشتباه، مثلاً: خطای انسانی در وارد کردن شماره حساب یا تشابه اسمی با شخص دیگر]، مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال را به صورت اشتباهی به حساب بانکی شماره [شماره حساب خوانده] متعلق به خوانده محترم واریز نموده ام (مستند به فیش واریزی پیوست).
  پس از اطلاع از این اشتباه، بلافاصله با خوانده تماس گرفته و درخواست بازگشت مبلغ مذکور را نمودم. متأسفانه، علی رغم پیگیری های مکرر و حتی ارسال اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه]، خوانده محترم تاکنون از استرداد وجه خودداری نموده و حاضر به رفع این تعهد نیست.
  با توجه به قاعده فقهی دارا شدن بلاجهت و عدم استحقاق قانونی خوانده برای نگهداری وجه، لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی و قاعده مذکور، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نمونه ۵: مطالبه وجه بابت خسارت (مثال: افت قیمت خودرو)

این دادخواست برای زمانی است که به دلیل عمل زیان بار شخص دیگر، متحمل خسارتی شده اید که باید جبران شود.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت خسارت [مثلاً: افت قیمت خودرو ناشی از تصادف].
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی.

  دلایل و مستندات:
  ۱. گزارش پلیس راهور/کروکی تصادف (در صورت وجود).
  ۲. نظریه کارشناسی رسمی دادگستری مبنی بر میزان خسارت (در صورت وجود).
  ۳. تصویر مصدق بیمه نامه (در صورت وجود).
  ۴. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی (در صورت ارسال).
  ۵. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ حادثه] در حادثه [نوع حادثه، مثلاً: تصادف رانندگی] با خوانده محترم، متحمل خسارت [نوع خسارت، مثلاً: افت قیمت خودرو مدل [مدل خودرو] به شماره پلاک [شماره پلاک]] شده ام. (مستند به گزارش پلیس/کروکی تصادف پیوست).
  میزان خسارت وارده به اینجانب بر اساس نظریه کارشناس رسمی دادگستری، مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال برآورد شده است. (مستند به نظریه کارشناسی پیوست).
  علی رغم اثبات تقصیر خوانده و مطالبه خسارت وارده، ایشان از پرداخت مبلغ مذکور خودداری نموده است.
  لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به ماده ۱ و ۲ قانون مسئولیت مدنی و مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نمونه ۶: مطالبه وجه چک برگشتی (در صورت عدم اقدام از طریق قانون صدور چک)

اگر چک برگشتی دارید و به هر دلیل از مسیرهای اجرایی سریع چک اقدام نکرده اید، می توانید از طریق دادخواست حقوقی اقدام کنید.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت وجه یک فقره چک به شماره [شماره چک].
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی.

  دلایل و مستندات:
  ۱. اصل و تصویر مصدق چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه].
  ۲. اصل و تصویر مصدق گواهی عدم پرداخت (برگشتی) چک به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ برگشت].
  ۳. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی (در صورت ارسال).
  ۴. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  اینجانب خواهان، به موجب یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه]، از خوانده محترم مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال طلبکار می باشم.
  پس از مراجعه به بانک در تاریخ [تاریخ برگشت]، متأسفانه چک مذکور به علت [دلیل برگشت، مثلاً: کسری موجودی] بلامحل اعلام و گواهی عدم پرداخت صادر گردید (مستند به اصل و تصویر چک و گواهی عدم پرداخت پیوست).
  علی رغم مراجعات و مطالبه مکرر، خوانده محترم از پرداخت وجه چک خودداری نموده است.
  لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۳۱۰، ۳۱۳ و ۳۱۵ قانون تجارت، و مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نمونه ۷: مطالبه وجه سفته

این دادخواست برای وصول وجه سفته ای است که در موعد مقرر پرداخت نشده است.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت وجه یک فقره سفته به شماره [شماره سفته].
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید سفته تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی و واخواست سفته (در صورت واخواست).

  دلایل و مستندات:
  ۱. اصل و تصویر مصدق سفته به شماره [شماره سفته] مورخ [تاریخ سفته] به مبلغ [مبلغ سفته].
  ۲. اصل و تصویر مصدق واخواست نامه سفته (در صورت واخواست).
  ۳. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی (در صورت ارسال).
  ۴. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  اینجانب خواهان، به موجب یک فقره سفته به شماره [شماره سفته] مورخ [تاریخ سفته]، از خوانده محترم مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال طلبکار می باشم. سررسید سفته مذکور تاریخ [تاریخ سررسید] بوده است.
  پس از سررسید، خوانده محترم از پرداخت وجه سفته خودداری نموده است. (در صورت واخواست: مستند به واخواست نامه پیوست، سفته در تاریخ [تاریخ واخواست] واخواست شده است).
  علی رغم مراجعات و مطالبه مکرر، خوانده محترم از پرداخت وجه سفته امتناع ورزیده است.
  لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۳۰۷، ۳۰۹ و ۳۱۷ قانون تجارت و مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نمونه ۸: مطالبه وجه پرداختی در مقام ایفای دین دیگری (توضیح ماده ۲۶۷ قانون مدنی)

این نمونه برای حالتی است که شما بدهی شخص دیگری را پرداخت کرده اید و اکنون می خواهید وجه پرداختی را از آن شخص بگیرید. این موضوع بر اساس ماده 267 قانون مدنی است که می گوید: اگر ایفاء دین از جانب غیر مدیون واقع شود و مدیون بعداً آن را اجازه نماید، ایفاء دین محسوب می شود و اگر اجازه ننماید، ایفاء دین محسوب نمی شود و غیر مدیون می تواند علیه مدیون رجوع کند و وجه پرداختی را مطالبه کند.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

  با سلام و احترام

  مشخصات خواهان:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  مشخصات خوانده:
  [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی دقیق، شماره تماس]

  خواسته:
  ۱. مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت وجه پرداختی در مقام ایفای دین خوانده.
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ پرداخت تا زمان اجرای حکم.
  ۳. پرداخت کلیه هزینه های دادرسی.

  دلایل و مستندات:
  ۱. فیش واریزی بانکی مورخ [تاریخ واریز] به حساب [نام دریافت کننده وجه اصلی] بابت دین خوانده.
  ۲. مدارک اثبات وجود دین خوانده به شخص ثالث (مانند قرارداد، فاکتور، سند).
  ۳. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی (در صورت ارسال).
  ۴. شهادت شهود (در صورت وجود).
  ۵. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار می رساند:
  خوانده محترم، به موجب [نوع سند، مثلاً: قرارداد شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]]، مبلغ [مبلغ دین اصلی] ریال به [نام شخص ثالث] بدهکار بوده است.
  اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ پرداخت]، به درخواست خوانده/برای جلوگیری از [شرح دلیل پرداخت، مثلاً: مشکلات حقوقی برای خوانده]، مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال از دین خوانده را به حساب [نام شخص ثالث] پرداخت نموده ام. (مستند به فیش واریزی بانکی پیوست).
  با توجه به اینکه این پرداخت در مقام ایفای دین خوانده بوده و وی نیز پس از پرداخت، این اقدام را [اجازه ننموده/در صورت اجازه، متعهد به بازپرداخت به خواهان بوده است]، و اکنون از بازپرداخت وجه پرداختی به اینجانب خودداری می نماید.
  لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به ماده ۲۶۷ قانون مدنی و مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
  با احترام
  [امضای خواهان]
  تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

فرآیند رسیدگی در دادگاه

پس از تنظیم و ثبت دادخواست، پرونده شما وارد مرحله رسیدگی در دادگاه می شود. این فرآیند دارای مراحل مشخصی است که آگاهی از آن ها برای پیگیری مؤثر پرونده ضروری است.

۱. ثبت دادخواست و ارجاع به شعبه

1. ثبت دادخواست: دادخواست شما در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه صالح ارجاع می شود.
2. ارجاع به شعبه: پس از ثبت، دادخواست به یکی از شعب دادگاه (عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف) ارجاع می گردد.
3. پیگیری وضعیت پرونده در سامانه ثنا: شما می توانید با استفاده از رمز شخصی و اطلاعات پرونده خود، وضعیت پرونده، تاریخ جلسات، و ابلاغیه های دادگاه را به صورت آنلاین از طریق سامانه ثنا (sana.adliran.ir) پیگیری کنید. این امر از اهمیت بالایی برخوردار است تا از زمان بندی ها مطلع بمانید.

۲. جلسات دادرسی و دفاعیات

1. اهمیت حضور، ارائه مستندات و پاسخگویی به سوالات قاضی:
   • حضور به موقع در جلسات دادرسی برای خواهان و خوانده بسیار مهم است. در این جلسات، شما باید مدارک و مستندات خود را به قاضی ارائه دهید و به سؤالات او با دقت و وضوح پاسخ دهید. هرگونه ابهام یا تناقض در گفته ها می تواند به ضرر شما تمام شود.
2. وظایف خواهان و خوانده:
   • خواهان: باید ادعای خود را اثبات کند، مدارک را ارائه دهد و به دفاع از حق خود بپردازد.
   • خوانده: می تواند با ارائه دلایل متقابل (مانند رسید پرداخت، ادعای تهاتر، اقساطی بودن بدهی یا عدم وجود دین)، از خود دفاع کند.

۳. قرار تامین خواسته (توقیف اموال قبل از حکم قطعی)

یکی از اقدامات حیاتی برای تضمین وصول طلب، درخواست قرار تأمین خواسته است.

1. چرا تامین خواسته اهمیت حیاتی دارد؟
   • تأمین خواسته به معنای توقیف اموال بدهکار (خوانده) قبل از صدور حکم قطعی یا حتی قبل از آغاز رسیدگی به دعوای اصلی است. این اقدام برای جلوگیری از فرار بدهکار از پرداخت بدهی یا انتقال اموال خود به نام دیگران (جهت جلوگیری از اجرای حکم) اهمیت بسیار زیادی دارد. با توقیف اموال، شما اطمینان می یابید که در صورت صدور حکم به نفع شما، اموالی برای وصول طلب وجود خواهد داشت.
2. شرایط درخواست تامین خواسته:
   • درخواست تأمین خواسته می تواند همراه با دادخواست اصلی، قبل از آن یا حتی در طول رسیدگی به دادگاه ارائه شود. شرایط آن به نوع مدرک بستگی دارد:
     • با تودیع خسارت احتمالی: در اغلب موارد، دادگاه برای صدور قرار تأمین خواسته، از خواهان می خواهد که مبلغی را به عنوان «خسارت احتمالی» به صندوق دادگستری واریز کند (معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ درصد مبلغ خواسته). این مبلغ برای جبران خسارت های احتمالی خوانده است، در صورتی که بعداً مشخص شود خواهان حقی نداشته است.
     • بدون تودیع خسارت احتمالی: در برخی موارد خاص، مانند مطالبه وجه چک یا سفته (با شرایط خاص)، یا مطالبات از ادارات دولتی، نیازی به تودیع خسارت احتمالی نیست.
3. اموال قابل توقیف:
   • اموال منقول و غیرمنقول بدهکار مانند حساب بانکی، ملک، خودرو، حقوق و دستمزد (با رعایت سقف قانونی) و حتی سهام در بورس، قابل توقیف هستند.

۴. صدور رأی دادگاه

1. توضیح رأی بدوی، تجدیدنظر و قطعی:
   • رأی بدوی: اولین رایی است که از سوی دادگاه رسیدگی کننده صادر می شود.
   • تجدیدنظر: طرفین دعوا (خواهان یا خوانده) می توانند ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی بدوی، نسبت به آن اعتراض کرده و درخواست تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان را مطرح کنند.
   • رأی قطعی: اگر رأی بدوی مورد اعتراض قرار نگیرد یا پس از رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر، رأی تأیید و صادر شود، آن رأی «قطعی» محسوب شده و لازم الاجرا خواهد بود.
2. مهلت اعتراض و تجدیدنظرخواهی:
   • مهلت تجدیدنظرخواهی 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی است. برای افراد مقیم خارج از کشور این مهلت 2 ماه می باشد.

اجرای حکم و وصول مطالبات

پس از صدور رأی قطعی به نفع شما، نوبت به مرحله اجرای حکم و وصول مطالبات می رسد. این مرحله نیز دارای پیچیدگی ها و جزئیات خاص خود است.

۱. درخواست صدور اجراییه

1. مراحل پس از قطعی شدن حکم:
   • زمانی که حکم دادگاه قطعی شد، شما باید درخواست «صدور اجراییه» را از دادگاه صادرکننده حکم مطرح کنید. اجراییه یک سند رسمی است که به محکوم علیه (بدهکار) ابلاغ می شود و به او دستور می دهد که ظرف مهلت ۱۰ روز نسبت به اجرای حکم (پرداخت بدهی) اقدام کند.
2. ابلاغ اجراییه به محکوم علیه (بدهکار):
   • اجراییه از طریق سامانه ثنا به بدهکار ابلاغ می شود. پس از ابلاغ، او ۱۰ روز مهلت دارد تا بدهی خود را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت در این مهلت، پرونده به اجرای احکام فرستاده می شود تا اقدامات لازم برای وصول طلب صورت گیرد.

۲. معرفی و شناسایی اموال بدهکار

1. روش های قانونی استعلام اموال:
   • در صورت عدم پرداخت بدهی در مهلت مقرر، شما به عنوان طلبکار باید اموال بدهکار را به اجرای احکام معرفی کنید تا توقیف و از طریق مزایده به فروش برسند. در صورتی که از اموال بدهکار اطلاعی ندارید، می توانید از اجرای احکام درخواست کنید تا از مراجع مختلف استعلام اموال به عمل آید:
     • بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
     • اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات ثبت شده به نام بدهکار.
     • راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی): برای شناسایی خودروها و وسایل نقلیه.
     • سازمان بورس و اوراق بهادار: برای شناسایی سهام و اوراق مشارکت.
     • سایر نهادها: از جمله سازمان ثبت احوال (برای شناسایی ورثه در صورت فوت بدهکار) یا صندوق های بازنشستگی (برای شناسایی حقوق بازنشستگی).
2. نقش خواهان در شناسایی اموال:
   • اگرچه اجرای احکام اقدامات لازم را انجام می دهد، اما پیگیری و حتی ارائه اطلاعاتی که شما از اموال بدهکار (مثلاً از طریق دوستان یا تحقیقات شخصی) به دست آورده اید، می تواند روند شناسایی و توقیف اموال را تسریع بخشد.

۳. خسارت تأخیر تأدیه (جریمه دیرکرد قانونی)

خسارت تأخیر تأدیه، جبران ضرر ناشی از کاهش ارزش پول به دلیل عدم پرداخت به موقع بدهی است و تحت شرایط خاصی به طلبکار تعلق می گیرد.

1. شرایط دقیق تعلق خسارت:
   • بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، خسارت تأخیر تأدیه تحت شرایط زیر قابل مطالبه است:
     1. وجه رایج: دین باید از نوع وجه رایج ایران (ریال/تومان) باشد.
     2. مطالبه: طلبکار باید دین خود را از بدهکار مطالبه کرده باشد (مثلاً از طریق اظهارنامه یا دادخواست).
     3. تمکن مدیون: بدهکار باید تمکن مالی برای پرداخت دین را داشته باشد، اما از پرداخت آن امتناع کند.
     4. تغییر فاحش شاخص: باید تغییر فاحشی در شاخص قیمت سالانه (تورم) از زمان سررسید دین تا زمان پرداخت، رخ داده باشد.
2. نحوه محاسبه بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی:
   • میزان خسارت تأخیر تأدیه بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران محاسبه می شود و به آن سود قانونی یا ربح قانونی نیز گفته می شود.
3. تفاوت با سود توافقی (ربا):
   • خسارت تأخیر تأدیه با سود توافقی (که در فقه اسلامی ربا محسوب می شود) متفاوت است. خسارت تأخیر تأدیه به منظور جبران کاهش ارزش پول است و نه کسب سود از اصل پول.

۴. ابزارهای فشار قانونی (در صورت عدم پرداخت)

در صورتی که بدهکار همچنان از پرداخت بدهی خود امتناع ورزد و اموال کافی برای توقیف و مزایده نیز شناسایی نشود، طلبکار می تواند از ابزارهای فشار قانونی دیگری استفاده کند:

1. ممنوع الخروجی:
   • اگر مبلغ بدهی بالا باشد و بیم فرار بدهکار از کشور وجود داشته باشد، طلبکار می تواند از دادگاه درخواست ممنوع الخروجی او را بنماید. این اقدام معمولاً پس از صدور اجراییه و در صورت عدم توانایی در وصول طلب از راه های دیگر، صورت می گیرد.
2. حکم جلب:
   • در موارد خاص و با شرایط مشخص (مثلاً در صورت عدم شناسایی اموال و عدم اثبات اعسار بدهکار)، امکان صدور حکم جلب (بازداشت) بدهکار وجود دارد. این حکم معمولاً به عنوان آخرین راهکار فشار و با هدف مجبور کردن بدهکار به پرداخت بدهی یا معرفی اموال صورت می گیرد.

۵. اعسار بدهکار و تقسیط بدهی

حق بدهکار برای اثبات اعسار و درخواست تقسیط:

1. حق بدهکار برای اثبات اعسار و درخواست تقسیط:
   • اگر بدهکار توانایی مالی برای پرداخت یکجای بدهی خود را نداشته باشد، می تواند دادخواست «اعسار از پرداخت محکوم به» را به دادگاه ارائه دهد. در صورت اثبات اعسار، دادگاه حکم به تقسیط بدهی صادر می کند و بدهکار می تواند مبلغ را در اقساط مشخص پرداخت کند.
2. چگونه طلبکار می تواند در برابر ادعای اعسار واکنش نشان دهد؟
   • خواهان می تواند با ارائه مستندات و شواهدی که نشان دهنده تمکن مالی بدهکار است (مانند داشتن اموال مخفی، درآمدهای نامشخص یا معاملات اخیر)، به دادخواست اعسار او اعتراض کند.

سوالات متداول

آیا بدون هیچ مدرک کتبی، می توانم برای مطالبه وجه شکایت کنم؟

بله، امکان طرح دعوا حتی بدون مدرک کتبی نیز وجود دارد. در این موارد، می توانید به شهادت شهود، اقرار خوانده (در دادگاه یا خارج از آن)، سوگند، پیامک ها، مکالمات ضبط شده و هرگونه اماره و نشانه دیگری که دلالت بر وجود طلب دارد، استناد کنید. اثبات دعوا در این حالت دشوارتر است، اما غیرممکن نیست و قاضی با توجه به مجموعه قراین و شواهد تصمیم گیری خواهد کرد.

مدت زمان معمول برای رسیدگی به پرونده مطالبه وجه چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به پرونده مطالبه وجه بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی از جمله حجم کاری دادگاه، پیچیدگی پرونده، تعداد جلسات دادرسی، نیاز به کارشناسی، همکاری طرفین و امکان تجدیدنظرخواهی بستگی دارد. به طور کلی، یک پرونده ساده در شورای حل اختلاف ممکن است چند ماه طول بکشد، در حالی که پرونده های پیچیده تر در دادگاه عمومی حقوقی و با مراحل تجدیدنظرخواهی ممکن است بیش از یک یا دو سال به طول انجامد.

آیا می توانم به صورت آنلاین دادخواست مطالبه وجه را ثبت کنم؟

ثبت اولیه دادخواست مطالبه وجه به صورت کامل آنلاین و از منزل امکان پذیر نیست. شما باید با در دست داشتن مدارک لازم، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در شهر خود مراجعه کنید تا دادخواست شما به صورت سیستمی ثبت و به دادگاه صالح ارجاع شود. البته پس از ثبت، پیگیری وضعیت پرونده و مشاهده ابلاغیه ها از طریق سامانه ثنا آنلاین امکان پذیر است.

آیا برای این دعوا حتماً به وکیل نیاز دارم؟ (مزایا و معایب داشتن وکیل)

الزامی برای داشتن وکیل در دعوای مطالبه وجه وجود ندارد و شما می توانید شخصاً پرونده خود را پیگیری کنید. اما داشتن وکیل متخصص مزایای بسیاری دارد:

• مزایا: وکیل با تسلط بر قوانین و رویه قضایی، می تواند بهترین استراتژی را برای پرونده شما انتخاب کند، مدارک را به درستی جمع آوری و ارائه دهد، دادخواست را به صورت حرفه ای تنظیم کند، در جلسات دادرسی به خوبی از حق شما دفاع کند، و مراحل اجرای حکم را به طور موثرتری پیگیری نماید. این امر می تواند شانس موفقیت شما را افزایش و زمان رسیدگی را کاهش دهد.
• معایب: اصلی ترین عیب، هزینه حق الوکاله وکیل است.

حق الوکاله وکیل برای مطالبه وجه چگونه محاسبه می شود؟

حق الوکاله وکیل معمولاً بر اساس تعرفه مصوب کانون وکلای دادگستری و توافق با موکل محاسبه می شود. این مبلغ می تواند درصدی از مبلغ خواسته باشد، یا به صورت توافقی (ثابت) تعیین شود. پیچیدگی پرونده، زمان مورد نیاز برای رسیدگی و تجربه وکیل نیز در تعیین حق الوکاله مؤثر است. در برخی موارد، بخشی از هزینه های وکیل در صورت موفقیت در دعوا، به عنوان خسارت دادرسی از محکوم علیه مطالبه می شود.

اگر بدهکار هیچ مالی نداشته باشد، چه کاری می توانم انجام دهم؟

اگر پس از تحقیقات و استعلامات، مشخص شود که بدهکار هیچ مالی برای توقیف و پرداخت بدهی ندارد، او می تواند درخواست «اعسار از پرداخت محکوم به» را به دادگاه بدهد. در صورت اثبات اعسار، دادگاه حکم به تقسیط بدهی صادر می کند. در این حالت، شما باید صبر کنید تا بدهکار اقساط را پرداخت کند یا در آینده اموالی از او شناسایی شود. در برخی موارد خاص، امکان درخواست ممنوع الخروجی یا حکم جلب نیز وجود دارد تا بدهکار تحت فشار قرار گیرد.

تفاوت شکایت مطالبه وجه و دعوای مطالبه وجه چیست؟

در ادبیات حقوقی، عبارت دعوای مطالبه وجه صحیح تر و دقیق تر است. شکایت بیشتر در مورد پرونده های کیفری به کار می رود که جنبه جرم دارند. در حالی که مطالبه وجه یک فرآیند کاملاً حقوقی است و به منظور احقاق حق مالی صورت می گیرد و هدف آن جبران خسارت و الزام به پرداخت بدهی است، نه مجازات. با این حال، در زبان عامیانه، ممکن است از عبارت شکایت مطالبه وجه نیز استفاده شود که به همان معنای دعوای حقوقی است.

اگر پول را به حساب همسر بدهکار واریز کرده باشم، چه کار کنم؟

در این حالت، اثبات اینکه واریز به حساب همسر، در واقع برای بدهکار اصلی بوده، کمی پیچیده تر است. شما باید بتوانید این رابطه را با دلایل و شواهد کافی اثبات کنید. این دلایل می تواند شامل پیامک ها، ایمیل ها، شهادت شهود یا هرگونه مکالمه ای باشد که نشان می دهد همسر بدهکار تنها واسطه بوده یا اینکه واریز به حساب او به درخواست بدهکار اصلی و برای ایفای دین او انجام شده است. در غیر این صورت، ممکن است دادگاه، خواهان را به مطالبه وجه از صاحب حساب (همسر) ملزم کند، مگر اینکه رابطه حقوقی بین همسر و بدهکار اصلی نیز اثبات شود.

نتیجه گیری

مطالبه وجه از طریق مجاری قانونی، فرآیندی است که نیاز به آگاهی، دقت و پیگیری مستمر دارد. از لحظه جمع آوری مدارک و مستندات گرفته تا تنظیم صحیح دادخواست، شناسایی مرجع صالح، حضور مؤثر در جلسات دادرسی و در نهایت، اجرای حکم، هر مرحله از این مسیر اهمیت ویژه ای دارد. آشنایی با جزئیات این فرآیند به شما این امکان را می دهد که با اطمینان بیشتری برای احقاق حق خود اقدام کنید و از تضییع حقوق مالی تان جلوگیری نمایید.

در طول این مقاله، تلاش کردیم تا با ارائه اطلاعات دقیق و مثال های کاربردی، یک نقشه راه جامع برای شما ترسیم کنیم. با این حال، هر پرونده حقوقی ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد و شرایط خاص آن می تواند در نتیجه نهایی تأثیرگذار باشد. بنابراین، توصیه می شود که پیش از هر اقدامی، با وکلای متخصص در حوزه دعاوی مالی مشورت کرده و از تجربه و دانش آن ها بهره مند شوید تا بهترین و کارآمدترین راهکار برای وصول مطالبات شما انتخاب گردد.

به یاد داشته باشید که اقدام به موقع و هوشمندانه، کلید موفقیت در مسیر عدالت است. با دانش و پشتیبانی صحیح، می توانید حقوق از دست رفته خود را باز پس بگیرید.