محکومیت جزایی موثر چیست؟

محکومیت جزایی موثر به معنای حکم قطعی کیفری است که در جرائم عمدی صادر می شود و فرد را علاوه بر تحمل مجازات اصلی، برای مدتی مشخص از حقوق اجتماعی محروم می سازد و در گواهی عدم سوء پیشینه او نیز منعکس می گردد. بسیاری از افراد هنگام مواجهه با مراجع قضایی یا ارتکاب جرم، نگران ثبت سابقه کیفری و تأثیر آن بر آینده شغلی و اجتماعی خود هستند. درک این مفهوم برای آگاهی از تبعات قانونی و اجتماعی برخی اقدامات ضروری است.

در نظام حقوقی هر کشوری، مجازات ها و احکامی که دادگاه ها صادر می کنند، بر اساس شدت و نوع جرم، پیامدهای متفاوتی برای محکومان دارند. برخی از این محکومیت ها تنها در پرونده قضایی فرد ثبت می شوند و دسترسی به آن ها محدود به مراجع خاص است، در حالی که برخی دیگر، که به عنوان محکومیت جزایی موثر شناخته می شوند، تأثیرات گسترده تری بر زندگی اجتماعی و حقوق مدنی فرد می گذارند. این دسته از محکومیت ها نه تنها منجر به ثبت سابقه کیفری قابل مشاهده برای برخی نهادها می شوند، بلکه فرد را برای مدتی معین از برخی حقوق اجتماعی محروم می کنند.

مفهوم سابقه کیفری موثر برای بسیاری از شهروندان که به دنبال استخدام در نهادهای دولتی، اخذ مجوزهای خاص، یا حتی مهاجرت هستند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آگاهی از اینکه کدام جرایم منجر به چنین سابقه ای می شوند و این سابقه چه پیامدهایی دارد، به افراد کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه تری در زندگی شخصی و حرفه ای خود اتخاذ کنند. همچنین، درک این مطلب که چگونه و تحت چه شرایطی می توان از آثار این محکومیت ها رهایی یافت، می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات حقوقی باشد. در ادامه، به بررسی دقیق و فنی مفهوم محکومیت جزایی موثر، تفاوت های آن با سایر محکومیت ها و اثرات قانونی و اجتماعی آن بر اساس قوانین جاری کشور خواهیم پرداخت.

تعریف دقیق محکومیت جزایی موثر

محکومیت جزایی موثر، در نظام حقوقی ایران، به آن دسته از محکومیت های کیفری اطلاق می شود که دارای آثار تبعی مشخصی برای محکوم علیه هستند و موجب محرومیت وی از برخی حقوق اجتماعی می گردند. این مفهوم، ریشه در قانون مجازات اسلامی دارد و تفاوت های اساسی با سایر انواع محکومیت ها پیدا می کند. برای اینکه یک محکومیت، موثر تلقی شود، لازم است که شرایط خاصی را دارا باشد که در ادامه به تفصیل توضیح داده می شود.

اولین و مهم ترین شرط، قطعیت حکم است. به این معنا که حکم صادر شده از سوی دادگاه باید مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی را طی کرده و یا مدت اعتراض آن منقضی شده باشد و دیگر قابل تغییر و تجدیدنظر نباشد. صرف احضار به دادسرا یا کلانتری یا حتی صدور قرار مجرمیت، تا زمانی که منجر به صدور حکم قطعی نشده باشد، محکومیت جزایی موثر به حساب نمی آید.

شرط دوم، عمدی بودن جرم ارتکابی است. بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، تنها محکومیت قطعی در جرائم عمدی است که می تواند منجر به مجازات های تبعی شود. بنابراین، جرائمی که به صورت غیرعمدی (مانند قتل یا جرح غیرعمدی ناشی از تصادفات رانندگی) رخ می دهند، حتی در صورت صدور حکم قطعی، به عنوان محکومیت جزایی موثر در نظر گرفته نمی شوند و موجب محرومیت از حقوق اجتماعی نمی گردند، مگر اینکه قانون برای آن ها حکم خاصی پیش بینی کرده باشد.

همچنین، نوع و شدت مجازات نیز در موثر بودن یا نبودن محکومیت نقش کلیدی دارد. نه هر جرمی، بلکه تنها جرائم مشخصی که مجازات های معینی را به دنبال دارند، می توانند به سوء پیشینه موثر منجر شوند. این مجازات ها و درجات آن ها در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی به دقت تعیین شده اند که در بخش های بعدی به تفصیل به آن ها خواهیم پرداخت. در واقع، هدف از این تمایز، این است که تمامی افراد به دلیل ارتکاب هرگونه جرم، بلافاصله با محدودیت های اجتماعی گسترده مواجه نشوند و تنها جرائم سنگین تر و عمدی، آثار تبعی جدی تری را به همراه داشته باشند.

مفهوم مجازات تبعی و رابطه آن با محکومیت موثر

یکی از مفاهیم کلیدی که در کنار محکومیت جزایی موثر مطرح می شود، مجازات تبعی است. مجازات تبعی، برخلاف مجازات اصلی که مستقیماً در حکم دادگاه قید و اجرا می شود (مانند حبس یا جریمه نقدی)، نیازی به ذکر صریح در متن حکم دادگاه ندارد. این نوع مجازات، به تبع و به دنبال محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، به صورت خودکار و بر اساس نص قانون بر محکوم علیه اعمال می گردد.

رابطه بین مجازات تبعی و محکومیت جزایی موثر یک رابطه علت و معلولی است. به این معنا که اگر فردی به یک محکومیت جزایی موثر محکوم شود، به طور خودکار و بدون نیاز به صدور حکم جداگانه، مشمول مجازات های تبعی نیز خواهد شد. این مجازات ها عمدتاً شامل محرومیت از برخی حقوق اجتماعی می شوند و هدف از اعمال آن ها، علاوه بر جنبه تنبیهی، بازدارندگی و حفاظت از جامعه در برابر افرادی است که مرتکب جرائم عمدی و سنگین شده اند.

ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، مرجع اصلی برای شناسایی جرائم و مجازات هایی است که منجر به مجازات تبعی می شوند. این ماده به صراحت بیان می کند که: «محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند». این جمله به روشنی نشان می دهد که مجازات تبعی، نتیجه مستقیم و خودکار محکومیت موثر کیفری است.

از این رو، زمانی که صحبت از سوء پیشینه می شود، منظور همان محکومیت جزایی موثر است که مجازات تبعی را به دنبال دارد. این مجازات ها نه تنها بر روی گواهی عدم سوء پیشینه فرد منعکس می شوند، بلکه دسترسی او را به برخی فرصت های شغلی، اجتماعی و سیاسی محدود می کنند. درک این پیوند ناگسستنی میان محکومیت جزایی موثر و مجازات تبعی، برای هر فردی که درگیر پرونده های کیفری است یا نگران آثار آن بر آینده خود می باشد، حیاتی است.

انواع جرایم و مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی

ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، هسته اصلی تعیین تکلیف در خصوص محکومیت جزایی موثر و مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی است. این ماده، انواع مجازات های عمدی را دسته بندی کرده و برای هر دسته، مدت زمان مشخصی را برای محرومیت از حقوق اجتماعی تعیین می نماید. شناخت دقیق این دسته بندی ها برای درک جامع مفهوم سابقه کیفری موثر ضروری است.

بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، محرومیت از حقوق اجتماعی به سه دسته اصلی تقسیم می شود:

محرومیت هفت ساله:

این شدیدترین نوع محرومیت است و برای جرائم بسیار سنگین در نظر گرفته شده است. این دسته شامل مجازات های سالب حیات (مانند اعدام) و حبس ابد می شود. مدت محرومیت از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی (به عنوان مثال، در صورت عفو یا آزادی مشروط) محاسبه می گردد. در این موارد، فرد به مدت هفت سال پس از اتمام دوره مجازات، از حقوق اجتماعی محروم خواهد بود.

محرومیت سه ساله:

این دسته شامل مجازات هایی با شدت متوسط تا بالا می شود. این مجازات ها عبارتند از:

• قطع عضو (مانند قطع دست یا پا)
• قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه کامل انسان باشد.
• نفی بلد (تبعید)
• حبس تا درجه چهار (یعنی حبس بیش از پنج تا ده سال)

در این موارد، محکوم علیه به مدت سه سال پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، از حقوق اجتماعی محروم می گردد.

محرومیت دو ساله:

این دسته از محرومیت ها برای جرائم با شدت کمتر نسبت به دو دسته قبلی اعمال می شود. این مجازات ها شامل موارد زیر است:

• شلاق حدی
• قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه کامل انسان یا کمتر از آن باشد.
• حبس درجه پنج (یعنی حبس بیش از دو تا پنج سال)

در این حالت، محکوم به مدت دو سال پس از اتمام مجازات، از حقوق اجتماعی محروم خواهد ماند.

برای روشن تر شدن موضوع، می توانیم این اطلاعات را در قالب یک جدول ارائه دهیم:

نوع مجازات	مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی
مجازات های سالب حیات و حبس ابد	هفت سال
قطع عضو، قصاص عضو (دیه بیش از نصف)، نفی بلد، حبس تا درجه چهار (بیش از 5 تا 10 سال)	سه سال
شلاق حدی، قصاص عضو (دیه نصف یا کمتر)، حبس درجه پنج (بیش از 2 تا 5 سال)	دو سال

نکته مهم: لازم به ذکر است که محرومیت از حقوق اجتماعی صرفاً به عنوان یک مجازات تبعی تلقی نمی شود. در برخی جرائم، به ویژه آن هایی که مجازات های درجه پنج، شش یا هفت را در پی دارند، ممکن است محرومیت اجتماعی خود به عنوان مجازات اصلی در نظر گرفته شود. این موضوع نشان می دهد که قانون گذار با دقت و بر اساس شدت و نوع جرم، پیامدهای حقوقی متفاوتی را برای محکومان پیش بینی کرده است.

بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، تنها محکومیت قطعی در جرائم عمدی، آن هم در صورت تحقق شرایط و مجازات های معین، منجر به محکومیت جزایی موثر و به تبع آن، محرومیت از حقوق اجتماعی می شود.

حقوق اجتماعی که اشخاص دارای محکومیت موثر کیفری از آن ها محروم می شوند (بر اساس ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی)

همانطور که در بخش های قبلی توضیح داده شد، محکومیت جزایی موثر منجر به اعمال مجازات تبعی می شود که در واقع همان محرومیت از حقوق اجتماعی است. ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی به صورت دقیق و مفصل، این حقوق اجتماعی را برشمرده است. آشنایی با این موارد، برای هر فردی که با مفهوم سوء پیشینه موثر درگیر است، از اهمیت بالایی برخوردار است.

این ماده حقوق اجتماعی را به شرح زیر تعریف می کند و محکومین به مجازات موثر را از آن ها محروم می سازد:

1. داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا.
2. عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیئت دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور.
3. تصدی ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری.
4. انتخاب شدن یا عضویت در انجمن ها، شوراها، احزاب و جمعیت ها به موجب قانون یا با رأی مردم.
5. عضویت در هیئت های منصفه و امناء و شوراهای حل اختلاف.
6. اشتغال به عنوان مدیر مسئول یا سردبیر رسانه های گروهی.
7. استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاه های حکومتی اعم از قوای سه گانه و سازمان ها و شرکت های وابسته به آن ها، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداری ها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و دستگاه های مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آن ها.
8. اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری.
9. انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام.
10. انتخاب شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی.
11. استفاده از نشان های دولتی و عناوین افتخاری.
12. تأسیس، اداره یا عضویت در هیئت مدیره شرکت های دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا مؤسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی.

تبصره های مهم ماده ۲۶:

• تبصره ۱: مستخدمان دستگاه های حکومتی در صورت محرومیت از حقوق اجتماعی، خواه به عنوان مجازات اصلی و خواه مجازات تکمیلی یا تبعی، حسب مورد در مدت مقرر در حکم یا قانون، از خدمت منفصل می شوند. این تبصره بر اهمیت سابقه کیفری موثر در حفظ مشاغل دولتی تأکید دارد.
• تبصره ۲: هر کس به عنوان مجازات تبعی از حقوق اجتماعی محروم گردد پس از گذشت مواعد مقرر در ماده ۲۵ این قانون اعاده حیثیت می شود و آثار تبعی محکومیت وی زایل می گردد، مگر در مورد بندهای «الف»، «ب» و «پ» این ماده که از حقوق مزبور به طور دائمی محروم می شود. این بندها شامل حقوق سیاسی و تصدی پست های بسیار مهم حکومتی می شوند. بنابراین، در برخی موارد خاص، محرومیت از حقوق اجتماعی می تواند دائمی باشد و حتی با گذشت زمان نیز رفع نشود. این موضوع یکی از مهم ترین جنبه های محکومیت جزایی موثر است که باید مورد توجه قرار گیرد.

درک این فهرست و تبصره های آن نشان می دهد که محکومیت موثر کیفری چه گستره وسیعی از فعالیت ها و حقوق شهروندی را تحت تأثیر قرار می دهد و اهمیت آشنایی با قوانین مربوط به آن را دوچندان می کند.

تفاوت محکومیت موثر و غیرموثر (سابقه کیفری موثر و غیرموثر)

در نظام حقوقی ایران، تمامی محکومیت های کیفری دارای یک سطح واحد از تأثیرگذاری نیستند. تمایز قائل شدن بین محکومیت موثر و غیرموثر یکی از جنبه های مهم قانون مجازات اسلامی است که برای روشن شدن مفهوم سابقه کیفری و آثار آن، باید به دقت بررسی شود. هر دو نوع محکومیت در پیشینه کیفری فرد ثبت می شوند، اما پیامدهای آن ها کاملاً متفاوت است.

برای درک بهتر این تفاوت ها، می توانیم آن ها را از چند منظر کلیدی مقایسه کنیم:

ثبت در پیشینه کیفری

هر دو نوع محکومیت، چه موثر و چه غیرموثر، در پیشینه کیفری فرد در سیستم قضایی کشور درج می شوند. این به آن معناست که مراجع قضایی، در صورت نیاز، به هر دو نوع سابقه دسترسی دارند و می توانند آن ها را در پرونده های بعدی مورد ملاحظه قرار دهند. بنابراین، تصور اینکه محکومیت غیرموثر کاملاً بی اثر است و هیچ گاه ثبت نمی شود، نادرست است.

انعکاس در گواهی عدم سوء پیشینه

اینجا تفاوت اصلی و ملموس بین دو نوع محکومیت بروز پیدا می کند. فقط محکومیت جزایی موثر است که در گواهی عدم سوء پیشینه منعکس می شود. به عبارت دیگر، اگر فردی برای استخدام یا اخذ مجوز به این گواهی نیاز داشته باشد، تنها محکومیت های موثر در آن درج می گردند و محکومیت های غیرموثر در این گواهی نمایان نمی شوند. این امر برای افراد در جستجوی شغل یا فرصت های اجتماعی اهمیت زیادی دارد.

محرومیت از حقوق اجتماعی

تنها محکومیت جزایی موثر است که منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی (که در ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی ذکر شده اند) می شود. محکومیت های غیرموثر، هیچ گونه محرومیتی از حقوق اجتماعی را برای فرد به دنبال ندارند.

اثر بر جرایم آتی و تعیین مجازات

اگرچه محکومیت غیرموثر مستقیماً منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی یا درج در گواهی سوء پیشینه نمی شود، اما وجود آن در پیشینه کیفری فرد بی تأثیر نیست. بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، مراتب محکومیت های غیرموثر در پیشینه کیفری محکوم درج می شود و اگر فرد مجدداً مرتکب جرم دیگری شود، این محکومیت های پیشین می توانند در تعیین یا بازنگری مجازات جرم جدید توسط مراجع قضایی تأثیرگذار باشند. به عنوان مثال، در صورت تکرار جرم، قاضی ممکن است مجازات شدیدتری را اعمال کند یا از تخفیف مجازات خودداری نماید.

به طور خلاصه، می توان گفت محکومیت موثر کیفری نه تنها در پیشینه قضایی ثبت می شود و در گواهی سوء پیشینه انعکاس می یابد، بلکه فرد را از حقوق اجتماعی نیز محروم می سازد. در مقابل، محکومیت غیرموثر کیفری اگرچه در پیشینه قضایی ثبت می شود و برای مراجع قضایی قابل مشاهده است، اما در گواهی سوء پیشینه منعکس نمی گردد و مستقیماً منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی نمی شود، هرچند می تواند در سرنوشت قضایی آینده فرد نقش داشته باشد.

تفاوت اساسی میان محکومیت موثر و غیرموثر در آثار تبعی آن ها نهفته است؛ تنها محکومیت های موثر هستند که فرد را از حقوق اجتماعی محروم کرده و در گواهی عدم سوء پیشینه منعکس می شوند.

روند رفع اثر محکومیت جزایی موثر

یکی از دغدغه های اصلی افراد دارای محکومیت جزایی موثر، امکان رفع اثر آن و بازیابی کامل حقوق اجتماعی است. خوشبختانه، سابقه کیفری موثر دائمی نیست و قانون گذار برای آن مدت زمان مشخصی را در نظر گرفته است که پس از سپری شدن آن، آثار تبعی محکومیت رفع می شود و فرد اعاده حیثیت پیدا می کند. این روند عمدتاً به صورت خودکار انجام می شود، اما در برخی شرایط خاص نیز می توان با اقدامات قانونی آن را تسریع بخشید.

رفع اثر خودکار پس از انقضای مدت زمان

همانطور که در بخش های مربوط به ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی توضیح داده شد، برای هر دسته از مجازات ها، مدت زمان مشخصی برای محرومیت از حقوق اجتماعی تعیین شده است (هفت، سه یا دو سال). پس از اتمام این مدت زمان مقرر که از تاریخ اجرای حکم یا توقف اجرای آن محاسبه می شود، آثار تبعی محکومیت به صورت خودکار و بدون نیاز به درخواست یا اقدام خاصی از سوی محکوم علیه، رفع می گردد. به این ترتیب، فرد اعاده حیثیت کرده و از کلیه حقوق اجتماعی محرومیت زدایی می شود، مگر در موارد استثنایی که محرومیت دائمی اعمال شده باشد (مانانده بندهای الف، ب و پ ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی).

نقش عفو و آزادی مشروط

عفو و آزادی مشروط از جمله مواردی هستند که می توانند در رفع اثر تبعی محکومیت تأثیرگذار باشند. تبصره ۳ ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی به صراحت بیان می کند: «در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدت های فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع می شود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می ماند.» این بدان معناست که حتی در صورت عفو یا استفاده از آزادی مشروط، مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی (بر اساس ماده ۲۵) همچنان باید سپری شود، اما نقطه شروع محاسبه این مدت، تاریخ عفو یا اتمام دوره آزادی مشروط خواهد بود. این امکان به محکومان فرصتی دوباره برای بازگشت به زندگی عادی می دهد.

تأثیر گذشت شاکی یا مدعی خصوصی

در مورد جرائم قابل گذشت، گذشت شاکی یا مدعی خصوصی نیز می تواند در رفع اثر تبعی محکومیت مؤثر باشد. تبصره ۲ ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: «در مورد جرائم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود، اثر تبعی آن نیز رفع می شود.» این تبصره فرصتی را برای محکومان جرائم قابل گذشت فراهم می کند تا با جلب رضایت شاکی، نه تنها از اجرای مجازات اصلی معاف شوند، بلکه از آثار تبعی محکومیت جزایی موثر نیز رهایی یابند. این مکانیسم نشان دهنده اهمیت نقش شاکی در برخی جرائم و تأثیر آن بر سرنوشت حقوقی محکوم علیه است.

با این توضیحات، روشن می شود که محکومیت جزایی موثر اگرچه دارای آثار جدی و گسترده ای است، اما در اکثر موارد، این آثار برای همیشه باقی نمی مانند و فرد می تواند پس از طی مراحل قانونی و گذشت زمان مشخص، مجدداً از تمامی حقوق اجتماعی خود بهره مند شود. در هر حال، مشورت با وکیل متخصص برای درک دقیق شرایط و اتخاذ بهترین رویکرد قانونی، همواره توصیه می شود.

نتیجه گیری

در این مقاله به تفصیل به بررسی مفهوم محکومیت جزایی موثر پرداختیم و ابعاد مختلف آن را از منظر قانون مجازات اسلامی مورد تحلیل قرار دادیم. روشن شد که محکومیت جزایی موثر به معنای حکم قطعی کیفری در جرائم عمدی است که علاوه بر مجازات اصلی، آثار تبعی نظیر محرومیت از حقوق اجتماعی را برای فرد محکوم به دنبال دارد و در گواهی عدم سوء پیشینه نیز منعکس می شود.

همچنین، مفهوم مجازات تبعی به عنوان نتیجه مستقیم سابقه کیفری موثر، بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی تبیین شد و مدت زمان این محرومیت ها بر حسب نوع و درجه مجازات (هفت، سه یا دو سال) دسته بندی گردید. فهرست جامع حقوق اجتماعی که فرد از آن ها محروم می شود، مطابق ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی برشمرده شد و به این نکته مهم اشاره گردید که در برخی موارد خاص، این محرومیت می تواند دائمی باشد.

تفاوت های کلیدی میان محکومیت موثر و غیرموثر نیز مشخص شد؛ در حالی که هر دو در پیشینه کیفری ثبت می شوند، تنها محکومیت موثر در گواهی سوء پیشینه منعکس شده و منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی می گردد. در نهایت، روش های رفع اثر محکومیت جزایی موثر، شامل انقضای مدت زمان مقرر، عفو و آزادی مشروط، و گذشت شاکی در جرائم قابل گذشت، مورد بررسی قرار گرفت.

درک صحیح این مفاهیم حقوقی برای تمامی شهروندان، به ویژه آن دسته از افرادی که به هر نحوی با پرونده های کیفری در ارتباط هستند یا نگران آینده شغلی و اجتماعی خود می باشند، از اهمیت حیاتی برخوردار است. آگاهی از این قوانین نه تنها به افراد کمک می کند تا از حقوق و مسئولیت های خود مطلع شوند، بلکه می تواند در اتخاذ تصمیمات آگاهانه و پیشگیری از بروز مشکلات آتی حقوقی نقش مؤثری ایفا کند.