وظیفه جعبه فرمان چیست؟ | فرمان خودرو را در دست بگیرید!

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چه نیرویی در دستان شما نهفته است که می‌تواند یک اتومبیل فلزی چند تنی را به این سو و آن سو هدایت کند؟

پاسخ در جعبه فرمان نهفته است. قطعه‌‌ای که در قلب سیستم فرمان خودرو قرار دارد و نقشی اساسی در کنترل و هدایت دقیق و ایمن وسیله نقلیه شما ایفا می‌کند.

در این مطلب، با جعبه فرمان و راز و رمزهای عملکرد این قطعه کلیدی آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید تا دریابید که وظیفه جعبه فرمان چیست.

جعبه فرمان چیست؟

جعبه فرمان یکی از اجزای اصلی سیستم فرمان خودرو است که هدایت و کنترل خودرو را برعهده دارد. این قطعه که در قسمت جلویی خودرو و معمولا زیر داشبورد جای می‌گیرد، قدرت چرخشی فرمان را به نیروی خطی تبدیل می‌کند و آن را به میل‌های فرمان و در نهایت به چرخ‌ها انتقال می‌دهد.

به عبارت دیگر، جعبه فرمان رابط بین فرمان و چرخ‌ها است و به راننده امکان می‌دهد تا به‌راحتی خودرو را در جهت دلخواه هدایت کند.

انواع جعبه فرمان کدام است؟

آشنایی با انواع جعبه فرمان به شما کمک می‌کند تا بهترین نوع را برای خودرو خود انتخاب کنید و از رانندگی ایمن لذت ببرید.

جعبه فرمان مکانیکی

جعبه فرمان مکانیکی، ساده‌ترین و قدیمی‌ترین نوع جعبه فرمان به شمار می‌آید که در اکثر خودروهای قدیمی و ارزان‌قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع جعبه فرمان، ارتباط بین فرمان و چرخ‌ها به صورت مستقیم و مکانیکی برقرار می‌شود.

به عبارت دیگر، گشتاور اعمال‌شده توسط راننده به فرمان، از طریق میل فرمان به جعبه فرمان منتقل می‌شود و در آن‌جا با استفاده از چرخ‌دنده‌ها و مکانیزم‌های مختلف، به نیروی خطی تبدیل شده و به چرخ‌ها منتقل می‌شود.

مزایای جعبه فرمان مکانیکی عبارت‌اند از:

• سادگی و قیمت مناسب: این نوع جعبه فرمان به دلیل ساختار ساده، قیمت پایین‌تری نسبت به سایر انواع جعبه فرمان دارد.
• دوام و ماندگاری بالا: جعبه فرمان‌های مکانیکی به دلیل سادگی از دوام و ماندگاری بالایی برخوردار هستند و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارند.
• عدم نیاز به منبع تغذیه: این نوع جعبه فرمان،، هیچ منبع تغذیه‌ای مانند برق یا روغن هیدرولیک ندارد و به همین دلیل، کمتر در معرض خرابی قرار می‌گیرد.

معایب جعبه فرمان مکانیکی عبارت‌اند از:

• نیاز به نیروی زیاد برای چرخاندن فرمان: چرخاندن فرمان در این نوع جعبه فرمان، به نیروی بیشتری از طرف راننده نیاز دارد؛ به‌خصوص در سرعت‌های پایین و هنگام پارک کردن.
• عدم فرمان‌پذیری دقیق: جعبه فرمان‌های مکانیکی، فرمان‌پذیری دقیقی ندارند و ممکن است در جاده‌های ناهموار یا در سرعت‌های بالا، کنترل خودرو کمی دشوار باشد.
• ایجاد لرزش و صدا: این نوع جعبه فرمان ممکن است در هنگام رانندگی لرزش و صدا ایجاد کند.

جعبه فرمان مکانیکی، انواع مختلفی دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم:

جعبه فرمان حلزونی انگشتی

جعبه فرمان حلزونی انگشتی، نوعی جعبه فرمان مکانیکی است که در آن از ترکیب دنده حلزونی و انگشتی برای تبدیل حرکت چرخشی فرمان به حرکت خطی استفاده می‌شود.

این نوع جعبه فرمان، مزایای هر دو نوع جعبه فرمان حلزونی و انگشتی را، به‌طور هم‌زمان، دارد و به همین دلیل، در خودروهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جعبه فرمان حلزونی با دنده‌ تاج‌خروسی

در جعبه فرمان حلزونی با دنده‌ تاج‌خروسی، از ترکیب دنده حلزونی و دنده تاج‌خروسی برای تبدیل حرکت چرخشی فرمان به حرکت خطی استفاده می‌شود.

در این نوع جعبه فرمان، نسبت به جعبه فرمان حلزونی ساده، بهبودهایی ایجاد شده، اما پیچیدگی و هزینه بیشتری نیز دارد.

جعبه فرمان ساچمه‌ای با دنده تاج‌خروسی

در جعبه فرمان ساچمه‌ای با دنده‌ تاج‌خروسی، از ترکیب دنده تاج‌خروسی، ساچمه‌ها و رینگ‌های مخصوص برای تبدیل حرکت چرخشی فرمان به حرکت خطی استفاده می‌شود.

این نوع جعبه فرمان، مزایای جعبه فرمان‌های حلزونی تاج‌خروسی و ساچمه‌ای را، به‌طور هم‌زمان، دارد و به همین دلیل، در خودروهای سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جعبه فرمان حلزونی غلتکی

جعبه فرمان حلزونی غلتکی، از ترکیب دنده حلزونی و غلتک‌های بلبرینگی ساخته می‌شود و برای تبدیل حرکت چرخشی فرمان به حرکت خطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این نوع جعبه فرمان، به منظور کاهش اصطکاک و نیز کاهش نیاز به نیرو برای چرخاندن فرمان، نسبت به جعبه فرمان‌های حلزونی ساده و تاج‌خروسی طراحی شده، اما پیچیدگی و هزینه بیشتری نیز دارد.

جعبه فرمان دنده شانه‌ای

جعبه فرمان دنده شانه‌ای، از یک محور دندانه‌دار و یک میله دندانه‌دار برای تبدیل حرکت چرخشی فرمان به حرکت خطی استفاده می‌کند.

این نوع جعبه فرمان، به‌دلیل سادگی، کارایی و قیمت مناسب، در انواع مختلفی از خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جعبه فرمان با نیروی کمکی

جعبه فرمان با نیروی کمکی، نوع دیگری از جعبه فرمان است که برخلاف جعبه فرمان مکانیکی، در آن از نیروی کمکی برای کاهش نیروی لازم برای چرخاندن فرمان استفاده می‌شود. این نوع جعبه فرمان به سه دسته کلی جعبه فرمان هیدرولیکی، الکتروهیدرولیکی و برقی تقسیم می‌شود.

جعبه فرمان‌هایی که از نیروی کمکی استفاده می‌کنند، به‌دلیل مزایایی، مانند فرمان‌پذیری آسان و کم‌زحمت، فرمان‌پذیری دقیق، کاهش لرزش و صدا و رانندگی راحت‌تر، در انواع مختلفی از خودروها، از جمله خودروهای سواری، وانت‌ها، SUVها، خودروهای تجاری، کامیون‌ها و اتوبوس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این نوع جعبه فرمان برای رانندگانی که به دنبال فرمان‌پذیری آسان، عملکرد دقیق و رانندگی راحت هستند، گزینه مناسبی است.

مزایای جعبه فرمان با نیروی کمکی عبارت‌اند از:

• فرمان‌پذیری آسان و کم‌زحمت: جعبه فرمان‌هایی که با نیروی کمکی کار می‌کنند، نیروی لازم برای چرخاندن فرمان را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهند؛ به‌خصوص در خودروهای سنگین و در سرعت‌های پایین.
• فرمان‌پذیری دقیق: این نوع جعبه فرمان، فرمان‌پذیری دقیق و مطمئنی را به راننده ارائه می‌دهد.
• کاهش لرزش و صدا: جعبه فرمان‌ها با نیروی کمکی، لرزش و صدای فرمان را به طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهند.
• رانندگی راحت‌تر: به دلیل فرمان‌پذیری آسان و کم‌زحمت، جعبه فرمان‌ها با نیروی کمکی، رانندگی را، به‌خصوص در مسافت‌های طولانی و در ترافیک، راحت‌تر می‌کنند.

معایب جعبه فرمان با نیروی کمکی عبارت‌اند از:

• پیچیدگی بیشتر: جعبه فرمان با نیروی کمکی، به‌دلیل وجود سیستم کمکی (هیدرولیکی، الکتروهیدرولیکی یا برقی)، پیچیدگی بیشتری نسبت به جعبه فرمان‌های مکانیکی دارند.
• قیمت بالا: این نوع جعبه فرمان‌ها، به‌دلیل پیچیدگی و استفاده از قطعات بیشتر، قیمت بالاتری نسبت به جعبه فرمان‌های مکانیکی دارند.
• نیاز به تعمیر و نگهداری: جعبه فرمان با نیروی کمکی به تعمیر و نگهداری دوره‌ای نیاز دارد و در صورت خرابی، تعمیرش پرهزینه‌تر است.
• مصرف انرژی: سیستم کمکی جعبه فرمان (هیدرولیکی، الکتروهیدرولیکی یا برقی)، از موتور خودرو انرژی می‌گیرد و به همین دلیل، مصرف سوخت خودرو را کمی افزایش می‌دهد.

جعبه فرمان‌ها با نیروی کمکی نیز مانند جعبه فرمان‌های مکانیکی به انواع مختلف تقسیم می‌شوند که در ادامه توضیح می‌دهیم:

جعبه فرمان هیدرولیکی

در جعبه فرمان هیدرولیکی، از سیستم هیدرولیکی برای تبدیل حرکت چرخشی فرمان به حرکت خطی استفاده می‌شود. این نوع جعبه فرمان، فرمان‌پذیری را برای راننده بسیار آسان‌تر و کم‌زحمت‌تر می‌کند؛ به‌خصوص در خودروهای سنگین و در سرعت‌های پایین.

جعبه فرمان الکتروهیدرولیکی

جعبه فرمان الکتروهیدرولیکی، از ترکیب سیستم هیدرولیکی و موتور الکتریکی برای ایجاد نیروی کمکی استفاده می‌کند. این نوع جعبه فرمان، مزایای جعبه فرمان‌های هیدرولیکی و برقی را، به‌طور هم‌زمان دارد و به همین دلیل، در خودروهای مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جعبه فرمان الکتریکی

در جعبه فرمان برقی از موتور الکتریکی برای ایجاد نیروی کمکی استفاده می‌شود. این نوع جعبه فرمان، فرمان‌پذیری را برای راننده بسیار آسان‌تر و کم‌زحمت‌تر می‌کند؛ به خصوص در خودروهای سنگین و در سرعت‌های پایین.

برخی برندهای جعبه فرمان با نیروی کمکی، صرفا در یک نوع ساخته می‌شوند، اما بعضی از آن‌ها، مثل جعبه فرمان 206 ایساکو انواع مختلف هیدرولیکی و برقی دارند.

جعبه فرمان چه وظایفی در خودرو بر عهده دارد؟

جعبه فرمان، که به عنوان مکانیزم فرمان نیز شناخته می‌شود، قطعه‌ای حیاتی در سیستم فرمان خودرو محسوب می‌شود که وظایف مهمی بر عهده دارد؛ از جمله:

انتقال حرکت چرخشی فرمان به حرکت خطی

راننده با چرخاندن فرمان، به محور فرمان نیرو وارد می‌کند. این حرکت چرخشی، از طریق میل فرمان به جعبه فرمان منتقل می‌شود. در داخل جعبه فرمان، از مکانیزم‌های مختلفی، مانند دنده تاج‌خروسی، ساچمه و دنده شانه‌ای استفاده می‌شود تا این حرکت چرخشی به حرکت خطی تبدیل شود.

افزایش گشتاور

نیروی اعمال‌شده توسط راننده به فرمان، معمولاً برای چرخاندن چرخ‌ها به‌تنهایی کافی نیست. به همین دلیل، جعبه فرمان با استفاده از اصل اهرم و یا سیستم‌های هیدرولیکی و الکتریکی، گشتاور را افزایش می‌دهد تا چرخ‌ها به‌راحتی بچرخند.

تغییر جهت حرکت چرخ‌ها

جعبه فرمان با تغییر جهت حرکت خطی، جهت چرخش چرخ‌ها را نیز تغییر می‌دهد. به این ترتیب، راننده می‌تواند با چرخاندن فرمان به سمت چپ یا راست، خودرو را به همان سمت هدایت کند.

ایجاد ثبات در حرکت خودرو

جعبه فرمان با کاهش لرزش‌ها و نوسانات در سیستم فرمان، به ثبات و پایداری بیشتر خودرو در هنگام حرکت کمک می‌کند.

سهولت در رانندگی

جعبه فرمان با کاهش نیروی لازم برای چرخاندن فرمان، رانندگی را آسان‌تر و کم‌زحمت‌تر می‌کند؛ به‌خصوص در هنگام دور زدن یا پارک‌کردن.

علاوه بر وظایف اصلی ذکر شده، برخی جعبه فرمان‌های مدرن به سیستم‌های کمکی راننده، مانند حفظ مسیر، پارک اتوماتیک و تشخیص نقاط کور نیز مجهز هستند.

جعبه فرمان، با توجه به نقش کلیدی که در کنترل و هدایت خودرو ایفا می‌کند، از اهمیت بالایی برخوردار است و باید آن را به‌طور مرتب، سرویس و نگهداری کنید تا از عملکرد صحیح و ایمن آن مطمئن شوید.

سخن آخر

در این مطلب، در مورد این موضوع صحبت کردیم که وظیفه جعبه فرمان چیست. در ضمن انواع جعبه فرمان را نیز برای شما توضیح دادیم.

در مطلب «وظیفه جعبه فرمان چیست»، آموختیم که این قطعه کلیدی، نقشی اساسی در کنترل و هدایت دقیق و ایمن وسیله نقلیه ایفا می‌کند و با ظرافت و قدرت خود، فرمان را در دستان راننده به ابزاری قدرتمند برای تسلط بر جاده تبدیل می‌کند.

بنابراین رانندگان باید با سرویس و نگهداری دوره‌ای جعبه فرمان، از عملکرد صحیح و ایمن آن اطمینان حاصل کنند.