کشف جدید؛ هخامنشی ها چگونه سنگ های غول آسا را جابه جا می کردند؟

به گزارش فطر نیوز کشف سه معدن که به گمان باستان شناسان محل تامین سنگ های کاخ داریوش بزرگ در شوش بوده با توجه به فاصله ۱۵۰ کیلومتری این معادن تا آن شهر باستانی این پرسش را مطرح می کند که سنگ های عظیم الجثه که در کاخ ها و سازه های هخامنشی به کار رفته چگونه جابه جا می شد؟

بنابر گزارش فطر نیوز باستان شناسان جمعه گذشته (۲۲ فروردین ماه ۱۴۰۴) از شناسایی سه معدن در دامنه کبیرکوه در زاگرس در منطقه آبادانان استان ایلام خبر دادند. تشخیص اولیه آنها بر این است که این معادن احتمالا محل تأمین سنگ های کاخ آپادانا در شهر باستانی شوش باشند.

فاصله این معادن تا شوش حدود ۱۵۰ کیلومترِ ناهموار است و این پرسش را مطرح می کند که حدود دو هزار سال پیش این سنگ ها چگونه تا شوش منتقل شده اند؟ رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی گفته که شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این سنگ ها متعلق به دوره هخامنشی هستند. برای ما به عنوان متولیان میراث فرهنگی موضوع تا حدی اثبات شده اما در باستان شناسی چیزی صد درصد نیست تا زمانی که کاوش های علمی انجام شود بنابراین آزمایش ها و پژوهش ها در این باره درحال انجام است.

اما پژوهشگران در پاسارگاد و تخت جمشید (پارسه) که پیش تر در نزدیکی آنها معادن سنگ هخامنشی ها شناسایی شده است و همچنین در شهر باستانی شوش شواهدی را یافته اند که نشان می دهد سنگ های چند تُنی که از دل کوه جدا شده اند چگونه جابه جا می شدند.

محمد حسینی گورجی ـ کارشناس مرمت در محوطه میراث جهانی پاسارگاد ـ مستند به پژوهش هایی که روی سنگ نبشته ها انجام شده است می گوید: هر بلوک سنگی که کوچک بوده و ارابه تحمل وزن آن را داشته از معدن تا پاسارگاد (محل ساخت سازه) با همان ارابه حدود ۳۰ کیلومتر مسافت جابه جا می شد.

تل تخت ارگ سلطنتی پایتخت کورش بزرگ پاسارگاد

کورش برای ساخت دیواره تختگاه از ماهرترین معماران و سنگ تراشان سرزمین های تحت حکومت شاهنشاهی یعنی هنرمندان سرزمین های لودیه و ایونی استفاده کرد.

این کارشناس مرمت درباره جابه جایی سنگ ها به سنگ های حجیم «تل تخت» محل ارگ سلطنتی در پاسارگاد اشاره می کند که متشکل از سنگ های مکعبی بزرگ به ارتفاع ۱۵ متر اشاره می کند و ادامه می دهد: برای جابه جا کردن بلوک های سنگین نمونۀ «تل تخت» که بلوک های آن کم تر از یک متر ارتفاع و بیش از یک متر قطر و ۶ متر طول دارد امکان استفاده از ارابه وجود ندارد.

آنها روی زمین یکسری میله فولادی قرار می دادند و سنگ ها توسط تعدادی کارگر و حیوان روی آن لوله ها حرکت داده می شد. نقش برجسته ای از آشور که نزدیک به دوره هخامنشی است نیز نشان می دهد که یک «لَمِسو» (نگهبانان سردر بسیاری از کاخ های مهم آشوری) چطور جابه جا می شدند. «لمسو» ها که در دروازه ملل دیده می شود نقش های ترکیبی انسان و حیوان هستند که توسط تیمی حدودا ۶۰ تا ۷۰ نفره و چندین گاو نر جابه جا می شدند.

چند لایه طناب در چند جای سنگ قرار گرفته است برای اینکه زوایای مختلف را کنترل کنند و هر طناب دست یک عده است و عده ای با دیلم از عقب سنگ را هل می دهند و گروهی هم فقط کارشان این است که آن میله ها را جابه جا کنند.

حسینی ادامه می دهد: اما ما می دانیم در کاوش های پارسه و شوش (آپادانا) قرقره کشف شده است برای همین تصور اینکه هخامنشی ها جرثقیل را می شناختند سخت نیست. آنها می توانستند چند قرقره را باهم ترکیب کنند و نیروی هر فرد چندبرابر شود.

این کارشناس مرمت اضافه کرد: نقش برجسته از تاریخ باستان هم دوره با هخامنشی شناسایی شده است که می بینیم در آن زمان جرثقیل داشتند؛ چندین قرقره باهم ترکیب شده و طناب دور هر قرقره چرخیده و برای جابه جا کردن طناب دیگر لزوما از دست استفاده نمی شود. یک محور افقی دیده می شود که دو طرف آن دو چرخ بزرگ شبیه چرخ آسیاب قرار دارد و انسان ها داخل آن قرار دارند و پا می زنند. به نظر می رسد اگر ۱۰ فرد باهم پا بزنند و با دست هل بدهند و پنج قرقره ترکیب شده باشند نزدیک به ۳۰ تُن بار را توانسته باشند جابه جا کنند.

۲۳۳۲۳۶