جرم کشتن پسر توسط پدر

در قوانین جمهوری اسلامی ایران، جرم کشتن پسر توسط پدر منجر به قصاص پدر نمی شود. پدر قاتل به پرداخت دیه به ورثه مقتول و همچنین تحمل حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم خواهد شد. این حکم شامل جد پدری نیز می شود و یکی از تفاوت های اساسی با مجازات قتل فرزند توسط مادر است. این مسئله از پیچیدگی های خاص حقوقی برخوردار است و نیاز به درک عمیق از قوانین جزایی کشور دارد.

قتل فرزند، به ویژه توسط والدین، از جمله دلخراش ترین و دشوارترین پرونده های کیفری به شمار می آید. این رویداد نه تنها آثار روحی و اجتماعی عمیقی بر خانواده و جامعه می گذارد، بلکه از جنبه حقوقی نیز دارای ابعاد گسترده و تفاوت های ظریفی است که فهم آن ها برای تمامی افراد درگیر، از جمله اولیای دم، متهمان، وکلا و حتی عموم مردم علاقه مند به مسائل حقوقی، بسیار مهم است. قانونگذار ایران با رویکردی خاص به این نوع از قتل نگریسته و مجازات های متفاوتی را برای پدر و مادر در نظر گرفته است.

مفهوم کلی قتل در قانون مجازات اسلامی

پیش از ورود به جزئیات مربوط به جرم کشتن پسر توسط پدر، لازم است ابتدا به تعریف کلی قتل و انواع آن در قانون مجازات اسلامی ایران بپردازیم. قتل به سلب عمدی یا غیرعمدی حیات یک انسان توسط دیگری گفته می شود و بسته به قصد و نیت مرتکب، به سه دسته اصلی تقسیم می گردد:

قتل عمد

قتل عمد، زمانی رخ می دهد که قاتل با قصد و اراده قبلی، عملی را انجام دهد که ذاتاً کشنده است یا با انجام آن، قصد کشتن مجنی علیه را داشته باشد. ارکان اصلی قتل عمد شامل قصد فعل (انجام عملی که منجر به فوت شود) و قصد نتیجه (قصد کشتن شخص) است. برای مثال، اگر پدری با آگاهی کامل از کشنده بودن ضربه چاقو، آن را به قلب فرزندش وارد کند و فرزند فوت کند، قتل عمدی محسوب می شود.

قتل شبه عمد

قتل شبه عمد در مواردی محقق می شود که قاتل قصد کشتن مجنی علیه را نداشته باشد، اما قصد انجام فعلی را داشته باشد که نوعاً کشنده نیست ولی به صورت اتفاقی و غیرقابل پیش بینی منجر به فوت شود. در این نوع قتل، قصد فعل وجود دارد، اما قصد نتیجه (کشتن) وجود ندارد. به عنوان مثال، اگر پدری با قصد تنبیه بدنی، ضربه ای نه چندان شدید به فرزندش وارد کند و این ضربه به دلیل شرایط خاص جسمانی فرزند، به فوت او منجر شود، قتل شبه عمد خواهد بود.

قتل خطای محض

قتل خطای محض، حالتی است که قاتل نه قصد فعل نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد نتیجه (کشتن) را. این نوع قتل اغلب در اثر اشتباه یا سهو رخ می دهد. برای نمونه، اگر پدری در حال شکار، به اشتباه فرزند خود را هدف قرار دهد، در حالی که او را با حیوان اشتباه گرفته است، قتل از نوع خطای محض خواهد بود. در این حالت، نه قصد فعل و نه قصد نتیجه وجود دارد.

جرم کشتن پسر توسط پدر: بررسی اختصاصی و جزئیات حقوقی

یکی از پیچیده ترین و حساس ترین موضوعات در حقوق کیفری ایران، بحث جرم کشتن پسر توسط پدر است. قانونگذار با توجه به جایگاه ویژه پدر در فقه اسلامی و قوانین مدنی، مجازات های متفاوتی را برای این جرم در مقایسه با سایر قتل ها در نظر گرفته است.

حکم قتل عمد پسر توسط پدر

در صورتی که پدری به صورت عمدی فرزند خود را به قتل برساند، حکم قانونی وی متفاوت از سایر قاتلان است. این تفاوت در مواد قانونی به وضوح بیان شده است:

عدم قصاص پدر

مطابق ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ (و ماده ۳۰۱ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ که در عمل همین حکم را در بر می گیرد)، پدر یا جد پدری که فرزند خود را بکشد، قصاص نمی شود و به پرداخت دیه قتل به ورثه مقتول و تعزیر محکوم خواهد شد. این ماده به صراحت بیان می کند که پدر به دلیل قتل عمد فرزندش، قصاص نمی گردد. دلیل اصلی این معافیت از قصاص، جایگاه فقهی پدر به عنوان ولی دم و صاحب حق قصاص است. در فقه اسلامی، ولی دم (صاحب حق قصاص) نمی تواند خود را قصاص کند، بنابراین در چنین مواردی، قصاص منتفی می شود. این حکم، هم برای پسر و هم برای دختر یکسان است و جنسیت فرزند تأثیری در عدم قصاص پدر ندارد.

لزوم پرداخت دیه

اگرچه پدر قصاص نمی شود، اما موظف به پرداخت دیه به ورثه مقتول خواهد بود. این دیه به سایر اولیای دم فرزند (به جز خود پدر) پرداخت می شود. میزان دیه بر اساس نرخ مصوب هر سال تعیین می گردد و مسئولیت پرداخت آن بر عهده پدر قاتل است.

مجازات حبس تعزیری

علاوه بر پرداخت دیه، پدر قاتل به مجازات حبس تعزیری نیز محکوم می شود. بر اساس ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، هر کس، مرتکب قتل عمد شود و شاکی نداشته یا شاکی داشته ولی از قصاص گذشت کرده باشد و یا به هر علت قصاص نشود، در صورتی که اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد، دادگاه مرتکب را به حبس از سه تا ده سال محکوم می نماید. در مورد قتل فرزند توسط پدر، به دلیل عدم قصاص، این ماده اعمال شده و پدر به حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم خواهد شد. این مجازات به منظور حفظ نظم عمومی و جلوگیری از تکرار جرم در نظر گرفته شده است.

مطابق ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی، پدر یا جد پدری که فرزند خود را به قتل برساند، قصاص نمی شود و به پرداخت دیه و حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم خواهد شد.

مشمولیت جد پدری

نکته حائز اهمیت این است که حکم عدم قصاص و لزوم پرداخت دیه و حبس تعزیری، تنها شامل پدر نمی شود، بلکه جد پدری (پدربزرگ از طرف پدر) نیز در صورت ارتکاب قتل عمد فرزند، مشمول همین حکم خواهد بود. این یعنی، اگر جد پدری، نوه خود را به قتل برساند، او نیز قصاص نخواهد شد و مجازات های دیه و حبس تعزیری برای وی اعمال می گردد.

حکم قتل شبه عمد و خطای محض پسر توسط پدر

در صورتی که قتل فرزند توسط پدر از نوع شبه عمد یا خطای محض باشد، مجازات آن متفاوت خواهد بود. در این موارد، قصاص مطرح نیست و تنها مسئولیت پرداخت دیه وجود دارد. این حکم بدون تفاوت با مجازات مادر در موارد قتل شبه عمد و خطای محض است. به عبارت دیگر، در قتل های غیر عمد، پدر و مادر هر دو مکلف به پرداخت دیه هستند و تفاوت در قصاص، فقط در قتل عمدی مطرح می شود.

تفاوت ها و مقایسه: مجازات قتل فرزند توسط مادر

برای درک کامل ابعاد حقوقی جرم کشتن پسر توسط پدر، لازم است که آن را با مجازات قتل فرزند توسط مادر مقایسه کنیم. این مقایسه تفاوت های بنیادین در رویکرد قانونگذار ایران را آشکار می سازد.

حکم قتل عمد فرزند توسط مادر

برخلاف پدر، در صورتی که مادر به صورت عمدی فرزند خود را به قتل برساند، مشمول حکم قصاص خواهد بود. قانونگذار برای مادر، همانند سایر افراد جامعه، در صورت ارتکاب قتل عمد، مجازات قصاص را در نظر گرفته است.

مجازات قصاص

اگر مادر مرتکب قتل عمد فرزند شود و این امر با ادله قانونی اثبات گردد، اولیای دم مقتول (به جز پدر که در این مورد حق قصاص ندارد) حق درخواست قصاص مادر را خواهند داشت. این یکی از مهمترین تفاوت ها با وضعیت پدر قاتل است. البته، اولیای دم می توانند با رضایت خود، قصاص را به پرداخت دیه تبدیل کنند یا به طور کامل از قصاص گذشت نمایند.

چرایی تفاوت مجازات پدر و مادر

تفاوت در مجازات قتل فرزند توسط پدر و مادر ریشه در مبانی فقهی و حقوقی عمیقی دارد:

• ولایت پدر: در فقه اسلامی و حقوق ایران، پدر دارای ولایت بر فرزندان است و این ولایت در بحث قصاص نیز مطرح می شود. ولی دم نمی تواند قصاص شود.
• جایگاه ولی دم: پدر ولی دم فرزند خود محسوب می شود و به همین دلیل، نمی تواند از خود قصاص بخواهد. این در حالی است که مادر ولی دم فرزند نیست و لذا، مشمول حکم قصاص می گردد.
• حفظ بنیان خانواده: برخی حقوقدانان معتقدند که قانونگذار با عدم قصاص پدر، قصد حفظ حداقلی بنیان خانواده را داشته است، هرچند این توجیه با انتقاداتی نیز همراه است.

یکسان بودن حکم در قتل پسر و دختر

نکته مهم دیگر این است که در تمامی مجازات های ذکر شده، چه برای پدر و چه برای مادر، جنسیت فرزند (پسر یا دختر) هیچ تفاوتی در حکم ایجاد نمی کند. یعنی جرم کشتن پسر توسط پدر از نظر مجازات دقیقاً مشابه جرم کشتن دختر توسط پدر است و همینطور برای مادر.

ارکان اثبات جرم و ادله قانونی در پرونده های قتل فرزند

اثبات جرم کشتن پسر توسط پدر یا هر نوع قتل دیگر، مستلزم ارائه ادله محکمه پسند به مراجع قضایی است. سیستم حقوقی ایران، ادله مشخصی را برای اثبات جرایم، از جمله قتل، تعیین کرده است:

اقرار

اقرار متهم به ارتکاب جرم، یکی از قوی ترین ادله اثبات دعوی کیفری است. اگر پدر یا مادر، صراحتاً در دادگاه یا نزد قاضی به قتل فرزند خود اقرار کند، این اقرار می تواند مبنای صدور حکم قرار گیرد. البته، اقرار باید با شرایط قانونی مطابقت داشته باشد، از جمله اینکه با اختیار کامل و بدون هیچ گونه اجبار یا تهدید صورت گرفته باشد.

شهادت شهود

شهادت شهود عادل و واجد شرایط نیز می تواند در اثبات جرم قتل مؤثر باشد. تعداد و شرایط شهود برای اثبات قتل عمد، چهار نفر مرد عادل است که باید واقعه را به صورت مستقیم و بدون واسطه دیده باشند. در صورت عدم وجود نصاب لازم، شهادت شهود می تواند به عنوان اماره قضایی مورد استفاده قرار گیرد.

قسامه

قسامه یکی از ادله خاص اثبات قتل در فقه اسلامی و قانون مجازات ایران است که در موارد لوث (یعنی جایی که دلایل کافی برای اثبات قتل وجود ندارد اما قاضی ظن قوی به قاتل دارد) کاربرد دارد. در قسامه، سوگند خوردن تعدادی از خویشاوندان مدعی (اولیای دم) یا متهم، می تواند منجر به اثبات یا رد جرم شود. برای قتل عمد، ۵۰ قسم از اولیای دم یا متهم لازم است.

علم قاضی

علم قاضی نیز یکی از ادله اثبات جرم است. قاضی می تواند بر اساس مجموعه شواهد، قرائن، مدارک و تحقیقات انجام شده، به علم و یقین در خصوص ارتکاب جرم توسط متهم برسد و بر اساس آن حکم صادر کند. این علم باید مستند به دلایل و قرائن معتبر باشد.

نحوه شکایت و مراحل رسیدگی قضایی به جرم قتل فرزند توسط پدر

پیگیری حقوقی پرونده جرم کشتن پسر توسط پدر، روندی مشخص و مرحله ای دارد که اطلاع از آن برای اولیای دم و سایر افراد مرتبط ضروری است.

مرحله شکایت

اولین گام در پیگیری این جرم، تقدیم شکایت به مراجع قضایی است:

1. تشکیل حساب کاربری ثنا و احراز هویت: شاکی (که می تواند مادر یا سایر ورثه فرزند باشد) باید ابتدا در سامانه ثنا ثبت نام کرده و احراز هویت خود را تکمیل کند تا بتواند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکایت خود را ثبت نماید.
2. نحوه تنظیم شکواییه: شکواییه باید شامل اطلاعات دقیق مربوط به واقعه، زمان و مکان وقوع جرم، هویت متهم (پدر) و ادله موجود باشد. تنظیم شکواییه دقیق و مستند، نقش حیاتی در پیشبرد پرونده دارد و معمولاً توصیه می شود این کار با کمک وکیل متخصص انجام شود.
3. ثبت و ارسال شکواییه: پس از تنظیم، شکواییه به همراه مستندات مربوطه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادسرای صالح ارسال می گردد.

مرحله دادسرا

پس از ثبت شکایت، پرونده وارد مرحله دادسرا می شود که وظیفه اصلی آن، تحقیقات مقدماتی و کشف جرم است:

• تحقیقات مقدماتی: دادسرا با دستور بازپرس، تحقیقات لازم را برای جمع آوری ادله، بازجویی از متهم و شهود، بررسی صحنه جرم و سایر اقدامات مربوط به کشف حقیقت آغاز می کند.
• صدور قرار: پس از تکمیل تحقیقات، بازپرس یکی از قرارهای زیر را صادر می کند:
  • قرار جلب به دادرسی: در صورتی که دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود داشته باشد.
  • قرار منع تعقیب: اگر دلایل برای اثبات جرم یا انتساب آن به متهم کافی نباشد.
• صدور کیفرخواست: در صورت صدور قرار جلب به دادرسی، پرونده به دادستان ارسال شده و دادستان پس از بررسی، کیفرخواست را صادر می کند. کیفرخواست به معنای درخواست محاکمه متهم در دادگاه است.

مرحله دادگاه

با صدور کیفرخواست، پرونده از دادسرا به دادگاه کیفری یک ارجاع داده می شود:

• ارجاع پرونده: پرونده برای رسیدگی ماهوی و صدور حکم به شعبه مربوطه در دادگاه کیفری یک ارسال می گردد.
• جلسات رسیدگی: دادگاه با تشکیل جلسات رسیدگی، به دفاعیات متهم، اظهارات شاکی و شهود گوش داده و ادله موجود را مورد بررسی قرار می دهد. در این مرحله، حضور وکیل متخصص برای دفاع از حقوق طرفین بسیار مهم است.
• صدور حکم: پس از اتمام رسیدگی، دادگاه بر اساس شواهد و مدارک و قوانین موجود، اقدام به صدور حکم نهایی می کند که می تواند شامل پرداخت دیه، حبس تعزیری یا سایر مجازات های قانونی باشد.

مرحله اجرای احکام

پس از قطعی شدن حکم دادگاه، پرونده برای اجرای مجازات به بخش اجرای احکام دادسرا ارسال می شود:

• قطعی شدن حکم: پس از طی مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی (در صورت وجود)، حکم دادگاه قطعی شده و قابلیت اجرا پیدا می کند.
• اجرای دیه و حبس: شعبه اجرای احکام، بر اجرای دیه (مطابق حکم دادگاه) و اجرای دوران حبس تعزیری (در مورد پدر قاتل) نظارت خواهد داشت.

شرایط خاص و استثنائات احتمالی

در پرونده های مربوط به قتل فرزند، ممکن است شرایط خاصی وجود داشته باشد که بر مسئولیت کیفری پدر یا مادر و نوع مجازات تأثیرگذار باشد.

قتل در دفاع مشروع

یکی از مهمترین استثنائات، ارتکاب قتل در شرایط دفاع مشروع است. اگر پدر یا مادر برای دفاع از جان خود یا دیگری در برابر تجاوز یا خطر قریب الوقوع و غیرقابل اجتناب فرزند، مجبور به ارتکاب قتل شود، ممکن است از مجازات معاف گردد. البته اثبات دفاع مشروع دارای شرایط بسیار سختگیرانه ای است و باید در دادگاه به صورت دقیق بررسی شود که آیا تمام ارکان دفاع مشروع محقق شده است یا خیر.

جنون یا اختلالات روانی والد

اگر در زمان ارتکاب جرم قتل، پدر یا مادر دچار جنون یا اختلالات روانی شدید باشد که قدرت تمییز یا اراده را از او سلب کرده باشد، مسئولیت کیفری از وی سلب می شود و حکم قصاص یا حبس اجرا نخواهد شد. در این صورت، معمولاً تدابیر تأمینی و تربیتی مانند نگهداری در مراکز درمانی روانی اعمال می شود. اثبات جنون نیز نیاز به نظریه کارشناسان پزشکی قانونی دارد.

قتل فرزند نامشروع توسط پدر

در خصوص قتل فرزند نامشروع توسط پدر، قانونگذار تفاوت خاصی در مجازات ها قائل نشده است. به عبارت دیگر، همانند قتل فرزند مشروع، پدر قصاص نمی شود و به پرداخت دیه و حبس تعزیری محکوم خواهد شد. تنها تفاوت ممکن است در بحث اثبات نسب و رابطه ابوت باشد که برای اعمال ماده ۲۲۰، باید نسب پدری اثبات شده باشد.

تخفیف یا تشدید مجازات در شرایط خاص

قاضی دادگاه می تواند با توجه به اوضاع و احوال خاص پرونده، انگیزه متهم، سابقه کیفری وی، ندامت یا پشیمانی و همکاری در کشف جرم، مجازات تعزیری را تخفیف یا تشدید دهد. برای مثال، اگر قتل با انگیزه های شرافتمندانه (مانند قتل فرزند معتاد برای رهایی از عذاب) انجام شده باشد، ممکن است جهات تخفیف مجازات فراهم آید، هرچند که انگیزه شرافتمندانه به هیچ وجه توجیه کننده قتل نیست.

نقش حیاتی وکیل متخصص در پرونده های قتل فرزند

پیچیدگی های حقوقی، ابعاد فقهی و حساسیت های اجتماعی پرونده های مربوط به جرم کشتن پسر توسط پدر، لزوم حضور وکیل متخصص و مجرب را بیش از پیش نمایان می سازد. وکیل نقش کلیدی در تمامی مراحل پرونده ایفا می کند.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی

در مواجهه با چنین پرونده های حساسی، اولین و مهمترین گام، دریافت مشاوره حقوقی تخصصی است. وکیل با اشراف کامل به قوانین و رویه های قضایی، می تواند راهنمایی های لازم را به اولیای دم، متهم و سایر افراد مرتبط ارائه دهد و آن ها را از حقوق و تکالیفشان آگاه سازد.

کمک در فرآیند شکایت و تنظیم لوایح

وکیل متخصص می تواند در تنظیم دقیق شکواییه، جمع آوری مستندات و ارائه لوایح دفاعیه قوی و مستدل به دادگاه، نقش بسزایی داشته باشد. دقت در نگارش این اسناد می تواند مسیر پرونده را به کلی تغییر دهد و از تضییع حقوق جلوگیری کند.

نمایندگی و پیگیری قانونی

وکیل به عنوان نماینده قانونی موکل خود، می تواند تمامی مراحل دادسرا، دادگاه و اجرای احکام را پیگیری کند. این حضور، به ویژه در جلسات بازپرسی و دادگاه، برای دفاع از حقوق موکل و جلوگیری از هرگونه اشتباه یا بی عدالتی، حیاتی است.

تأثیر در کاهش مجازات یا دفاع از حقوق اولیای دم

دانش و تجربه وکیل می تواند در شناسایی جهات تخفیف یا تشدید مجازات، دفاع مؤثر در برابر اتهامات، یا احقاق کامل حقوق اولیای دم در دریافت دیه، بسیار مؤثر باشد. یک وکیل کارآزموده قادر است با تحلیل دقیق پرونده، بهترین استراتژی دفاعی را اتخاذ کند و به نتایج مطلوب تری دست یابد.

سوالات متداول

آیا پدر به دلیل قتل عمد پسر خود قصاص می شود؟

خیر، بر اساس ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی، پدر یا جد پدری که فرزند خود را به قتل برساند، قصاص نمی شود.

مجازات قتل پسر و دختر توسط پدر چه تفاوتی دارد؟

مجازات قتل فرزند (چه پسر و چه دختر) توسط پدر یکسان است و تفاوتی از نظر جنسیت فرزند در این مورد وجود ندارد. پدر در هر دو صورت قصاص نمی شود.

میزان دیه در قتل فرزند توسط پدر چگونه محاسبه می شود؟

میزان دیه بر اساس نرخ مصوب سالیانه که توسط قوه قضائیه اعلام می شود، محاسبه و به ورثه مقتول (به جز خود پدر) پرداخت می گردد.

آیا قتل فرزند توسط پدر در شرع اسلام نیز مجازات خاصی دارد؟

در فقه اسلامی نیز، پدر به دلیل قتل فرزند قصاص نمی شود. این حکم ریشه در جایگاه ولایت پدر و ولی دم بودن او دارد، اما به عنوان گناه کبیره به شدت نهی شده است و موجب مجازات تعزیری در دنیا و عذاب اخروی می شود.

اگر پدری فرزند خود را بکشد، آیا می تواند بدون مجازات بماند؟

خیر، اگرچه پدر قصاص نمی شود، اما به هیچ وجه بدون مجازات نمی ماند. او به پرداخت دیه به ورثه مقتول و همچنین حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم خواهد شد.

اولیای دم در پرونده قتل فرزند چه کسانی هستند و حقوق آن ها چیست؟

اولیای دم، ورثه مقتول هستند که حق قصاص و یا مطالبه دیه را دارند. در پرونده قتل فرزند توسط پدر، مادر و سایر فرزندان مقتول (در صورت وجود) از اولیای دم محسوب می شوند و حق مطالبه دیه را از پدر قاتل خواهند داشت.

ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی چه می گوید؟

ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۷۰) صراحتاً بیان می دارد: پدر يا جد پدری كه فرزند خود را بكشد، قصاص نمی شود و به پرداخت ديه قتل به ورثه مقتول و تعزير، محكوم خواهد شد.

نتیجه گیری

جرم کشتن پسر توسط پدر در قانون مجازات اسلامی ایران، از جمله جرایم خاص و پیچیده ای است که دارای احکام متفاوتی نسبت به سایر قتل هاست. در این موارد، پدر (و جد پدری) به دلیل قتل عمد فرزند خود، قصاص نمی شود اما به پرداخت دیه به ورثه مقتول و تحمل حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم می گردد. این در حالی است که مادر در صورت ارتکاب همین جرم، مشمول حکم قصاص خواهد بود. این تفاوت در مجازات ریشه در مبانی فقهی و حقوقی مربوط به ولایت پدر دارد.

پیگیری پرونده های قتل فرزند، شامل مراحل دقیق شکایت، تحقیقات در دادسرا، رسیدگی در دادگاه کیفری یک و اجرای احکام است. در تمامی این مراحل، حضور و مشاوره با یک وکیل متخصص قتل فرزند از اهمیت حیاتی برخوردار است. وکیل می تواند با دانش و تجربه خود، به تنظیم صحیح شکواییه، دفاع مؤثر و احقاق حقوق اولیای دم یا دفاع از متهم، کمک شایانی نماید. آگاهی از این قوانین و بهره گیری از مشاوره های حقوقی تخصصی، گامی مهم در جهت اجرای عدالت و کاهش پیامدهای ناگوار چنین فجایعی است.