مالیات مهریه به عهده کیست؟

در حال حاضر، طبق ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، مهریه به طور کامل از پرداخت مالیات معاف است و هیچ مالیاتی به آن تعلق نمی گیرد. اما، یک طرح پیشنهادی برای وضع مالیات بر مهریه های سنگین (با تمرکز بر سال ۱۴۰۴) در مجلس در دست بررسی است که در صورت تصویب، مسئولیت پرداخت این مالیات به صورت مشترک بر عهده هر دو زوج خواهد بود و بر اساس یک سیستم پلکانی محاسبه خواهد شد. این طرح هنوز به تصویب نهایی نرسیده و اجرایی نشده است.

مفهوم مهریه، که ریشه ای عمیق در فرهنگ و قانون مدنی ایران دارد، همواره یکی از ارکان مهم عقد ازدواج بوده است. با گذشت زمان و تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی، مباحث پیرامون جنبه های حقوقی و مالی مهریه نیز پیچیده تر شده و به یکی از موضوعات پربحث در محافل عمومی و حقوقی تبدیل شده است. در سال های اخیر، شایعات و اخبار متعددی درباره وضع مالیات بر مهریه و تعلق مالیات به آن مطرح شده که نگرانی هایی را در میان زوج های جوان، خانواده ها و حتی فعالان حقوقی ایجاد کرده است. بسیاری از افراد به دنبال پاسخ دقیق و مستند به این پرسش هستند که آیا به مهریه مالیات تعلق می گیرد و در صورت تعلق، مالیات مهریه به عهده کیست و چگونه محاسبه می شود؟

این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق در این زمینه تدوین شده است. در این بررسی، ابتدا به تعریف مهریه و انواع آن می پردازیم، سپس وضعیت قانونی کنونی در خصوص معافیت مالیاتی مهریه را بر اساس قوانین موجود، به ویژه ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، تشریح می کنیم. بخش مهمی از مقاله به بررسی جزئیات طرح پیشنهادی قانون جدید مالیات مهریه اختصاص دارد که در صورت تصویب، تغییرات قابل توجهی در این حوزه ایجاد خواهد کرد. در این راستا، نحوه محاسبه، میزان و زمان پرداخت مالیات ثبت مهریه و نیز مسئولیت پرداخت آن در طرح پیشنهادی ۱۴۰۴ به دقت مورد تحلیل قرار می گیرد. هدف نهایی این است که مخاطب پس از مطالعه این مقاله، به درکی روشن و شفاف از تمامی ابعاد مالیاتی مهریه، هم در وضعیت فعلی و هم در طرح های احتمالی آینده، دست یابد و ابهامات موجود در این زمینه برطرف شود.

مهریه چیست؟ نگاهی به تعاریف و انواع آن

مهریه، که در متون فقهی و حقوقی با عنوان مَهر نیز شناخته می شود، مالی است که مرد در زمان عقد ازدواج به همسر خود (زن) می پردازد یا پرداخت آن را بر عهده می گیرد. این مال، به مجرد وقوع عقد ازدواج، به ملکیت زن درمی آید و او می تواند هرگونه تصرف قانونی را در آن انجام دهد. این حق، از جمله حقوق مالی زن محسوب می شود و مستقل از سایر حقوق مانند نفقه است.

مهریه انواع مختلفی دارد که بر اساس توافق زوجین و شرایط عقد تعیین می شود:

• مهریه عندالمطالبه: متداول ترین نوع مهریه که زن می تواند به محض وقوع عقد، آن را از مرد مطالبه کند. مرد مکلف است در صورت توانایی، فوراً آن را بپردازد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد توسط زن است. یعنی زن باید ثابت کند که مرد توانایی پرداخت مهریه را دارد.
• مهریه سکه: بخش قابل توجهی از مهریه ها در ایران به صورت تعداد مشخصی سکه بهار آزادی (مانند تمام بهار آزادی، نیم یا ربع سکه) تعیین می شود که ارزش آن متغیر و تابع قیمت روز سکه در بازار است.
• مهریه وجه نقد: مهریه می تواند به صورت مبلغ مشخصی پول رایج کشور (ریال یا سایر ارزها) باشد.
• مهریه اموال منقول و غیرمنقول: مهریه می تواند شامل اموال مادی مانند ملک (خانه، زمین)، خودرو، جواهرات، یا حتی لوازم منزل باشد. ارزش این اموال نیز بر اساس کارشناسی و توافق طرفین تعیین می شود.

تنوع در انواع مهریه، انعطاف پذیری قابل توجهی را برای زوجین فراهم می کند تا با در نظر گرفتن شرایط خود، بهترین نوع مهریه را انتخاب کنند. با این حال، همین تنوع، در صورت بروز مشکلات و نیاز به مطالبه مهریه، می تواند پیچیدگی های خاص خود را داشته باشد، به ویژه زمانی که بحث های مالیاتی مطرح می شود.

وضعیت قانونی کنونی مهریه: آیا مالیات دارد؟

پرسش اساسی بسیاری از افراد این است که در حال حاضر، آیا مالیات مهریه اعمال می شود؟ پاسخ صریح و قطعی به این پرسش، بر اساس قوانین جاری کشور، خیر است. مهریه و جهیزیه به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند.

این معافیت به صراحت در ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم جمهوری اسلامی ایران تصریح شده است. بر اساس این ماده قانونی:

«جهیزیه منقول و مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول از پرداخت مالیات معاف است.»

این بند از قانون به وضوح بیان می کند که چه مهریه به صورت وجه نقد (مانند سکه یا پول نقد) باشد و چه به صورت اموال غیرنقدی (مانند ملک، خودرو یا سایر دارایی ها)، هیچ گونه مالیاتی به «اصل» و «دریافت» مهریه تعلق نمی گیرد. دلیل این معافیت، نگاه حمایتی قانون گذار به نهاد خانواده و جایگاه مهریه به عنوان یکی از حقوق شرعی و قانونی زن است که به نوعی پشتوانه مالی او در زندگی مشترک و پس از آن در صورت جدایی محسوب می شود.

تمایز بین مالیات بر خود مهریه و مالیات بر نقل و انتقال اموال

درک یک نکته بسیار مهم در این زمینه ضروری است: باید بین مالیات بر اصل مهریه و مالیات بر نقل و انتقال اموال (که ممکن است به عنوان مهریه تعیین شده باشند) تفاوت قائل شد:

1. اگر مهریه شامل اموال غیرنقدی باشد، مانند ملک یا خودرو، خود مهریه از مالیات معاف است. اما در زمان انتقال سند مالکیت این دارایی ها از نام مرد به نام زن، ممکن است مالیات های مربوط به نقل و انتقال آن دارایی خاص، طبق قوانین عمومی مالیاتی مربوط به آن نوع دارایی، مطرح شود. این مالیات ها به فرایند انتقال تعلق می گیرند، نه به ماهیت مهریه بودن آن. به عنوان مثال، انتقال سند ملک، مالیات نقل و انتقال املاک را در پی دارد که فروشنده (در اینجا، زوج) مکلف به پرداخت آن است، مگر اینکه در سند به نحو دیگری توافق شده باشد.
2. اگر سکه هایی که به عنوان مهریه دریافت شده اند، توسط زن به قصد تجارت و کسب سود به فروش برسند، ممکن است مشمول مالیات بر عایدی یا مالیات مربوط به معاملات سکه شوند. در این حالت نیز، مالیات بر معامله و کسب سود از فروش سکه هاست، نه بر اصل مهریه ای که زن دریافت کرده است. به عبارت دیگر، تا زمانی که مهریه به عنوان یک دارایی شخصی نزد زن باقی بماند یا صرفاً برای مصارف شخصی استفاده شود، مالیاتی به آن تعلق نمی گیرد.

بنابراین، تا زمانی که طرح پیشنهادی جدید به تصویب نرسیده و اجرایی نشده است، اصل مهریه در ایران مشمول مالیات نیست و این یک نکته حقوقی ثابت و واضح است.

بررسی طرح پیشنهادی قانون جدید مالیات مهریه (طرح ۱۴۰۴)

در سال های اخیر، موضوع مالیات بر مهریه به عنوان یک طرح پیشنهادی در محافل قانون گذاری و رسانه ای مطرح شده است. این طرح که غالباً با عنوان طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه یا قانون جدید مالیات مهریه ۱۴۰۴ شناخته می شود، با هدف کاهش مشکلات ناشی از مهریه های سنگین و ساماندهی به این حوزه، پیشنهاد شده است.

دلایل و زمینه های مطرح شدن طرح

مطرح شدن این طرح ریشه در چندین چالش اجتماعی و حقوقی دارد:

1. مهریه های نامتعارف و سنگین: تعیین مهریه های بسیار بالا که اغلب خارج از توان مالی مرد است، به یکی از معضلات اجتماعی تبدیل شده است.
2. پرونده های قضایی متعدد: حجم بالای پرونده های مطالبه مهریه در دادگاه ها و دستگاه قضایی، بار سنگینی را بر دوش سیستم حقوقی کشور گذاشته است.
3. آمار بالای زندانیان مهریه: تعداد زیادی از مردان به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه و عدم اثبات اعسار، راهی زندان می شوند که خود مشکلات اجتماعی و اقتصادی زیادی را به دنبال دارد.
4. حمایت از بنیان خانواده: برخی معتقدند که تعیین مهریه های سنگین، نه تنها ضامن خوشبختی نیست، بلکه می تواند به اهرم فشاری برای پایان دادن به زندگی مشترک تبدیل شود و بنیان خانواده را تضعیف کند.

وضعیت اجرایی: آیا طرح مالیات مهریه ۱۴۰۴ تصویب شده است؟

باید تاکید اکید داشت که تا تاریخ نگارش این مقاله، این طرح هنوز به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی نرسیده و اجرایی نشده است. اخبار و اطلاعات منتشر شده در این خصوص، مربوط به پیش نویس ها، پیشنهادات و گمانه زنی هاست و فاقد وجاهت قانونی برای اجرا است. هدف اصلی این شفاف سازی، جلوگیری از ایجاد هرگونه سردرگمی و نگرانی بی مورد برای مخاطبان است. هرگونه تغییر در قوانین مالیاتی کشور، پس از تصویب نهایی در مجلس، تایید شورای نگهبان و انتشار در روزنامه رسمی کشور، لازم الاجرا خواهد بود.

هدف اصلی طرح در صورت تصویب

در صورت تصویب این طرح، هدف اصلی آن کنترل و کاهش مهریه های غیرمنطقی و سنگین خواهد بود. قانون گذاران امیدوارند با وضع مالیات بر مهریه های بالا، زوجین را به سمت تعیین مهریه های متعادل تر سوق دهند. این رویکرد می تواند منجر به کاهش تعداد پرونده های قضایی مرتبط با مهریه، کاسته شدن از تعداد زندانیان مهریه و به طور کلی، کاهش فشارهای اجتماعی و حقوقی ناشی از مهریه های بالا شود. همچنین، این طرح ممکن است به ایجاد توازن و شفافیت بیشتر در هنگام عقد ازدواج کمک کند.

تبعات عدم تصویب این طرح نیز ادامه روند فعلی است. در صورت عدم تصویب، ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم همچنان حاکم خواهد بود و مهریه از مالیات معاف می ماند، و چالش های ناشی از مهریه های سنگین نیز به قوت خود باقی خواهد بود.

مسئولیت پرداخت مالیات مهریه در طرح پیشنهادی ۱۴۰۴ به عهده کیست؟

یکی از سوالات کلیدی که در بحث قانون جدید مالیات مهریه مطرح می شود این است که در صورت تصویب و اجرایی شدن این طرح، مالیات مهریه به عهده کیست؟ بر اساس غالب طرح ها و پیش نویس های پیشنهادی که تاکنون مطرح شده اند، مسئولیت پرداخت مالیات مهریه به صورت مشترک بر عهده هر دو زوج (زن و شوهر) خواهد بود.

این رویکرد، یعنی تقسیم مسئولیت پرداخت مالیات بین زن و مرد، از منطق خاصی پیروی می کند که عمدتاً بر پایه موارد زیر است:

1. ایجاد عدالت و کاهش تنش: قانون گذار با تقسیم مسئولیت پرداخت مالیات، تلاش می کند تا بار مالی وارده را به صورت عادلانه ای بین طرفین تقسیم کند. این امر می تواند از بروز تنش ها و اختلافات احتمالی در ابتدای زندگی مشترک، بر سر مسئله پرداخت مالیات، جلوگیری کند.
2. جلوگیری از تعیین مهریه های غیرواقعی: وقتی هر دو طرف درگیر پرداخت مالیات می شوند، انگیزه برای تعیین مهریه های غیرواقعی و بسیار بالا کاهش می یابد. زیرا هر دو نفر با پیامدهای مالی آن مواجه خواهند شد و احتمالاً به سمت توافقی منطقی تر سوق داده می شوند. این رویکرد می تواند به کاهش پدیده ای به نام مهریه های صوری کمک کند، که تنها به عنوان یک اهرم فشار تعیین می شوند.
3. تقویت مسئولیت پذیری مشترک: این قانون می تواند حس مسئولیت پذیری مشترک زوجین را از همان ابتدای زندگی تقویت کند. مالیات مهریه، به عنوان یک هزینه مشترک، می تواند نمادی از شروع یک زندگی مشترک با تعهدات و مسئولیت های مالی یکسان باشد.

البته در برخی از مباحث اولیه، رویکردهای دیگری نیز مانند اختصاص سهم بیشتر از مالیات به زوج مطرح شده بود، با این استدلال که مهریه تعهد مالی اصلی مرد است. اما دیدگاه رایج و محتمل تر در پیش نویس های فعلی، تاکید بر مسئولیت مشترک و تقسیم پنجاه درصدی است.

این نکته حیاتی است که تا زمانی که قانون به تصویب نرسیده، هیچ یک از این موارد اجرایی نیست و تنها به عنوان بخش هایی از یک طرح پیشنهادی تلقی می شوند.

میزان و نحوه محاسبه مالیات مهریه بر اساس طرح پیشنهادی (جدول پلکانی ۱۴۰۴)

در صورت تصویب و اجرایی شدن قانون جدید مالیات مهریه، یکی از مهم ترین جزئیات، میزان و نحوه محاسبه این مالیات خواهد بود. بر اساس آخرین اطلاعات و پیش نویس های مطرح شده، سیستم محاسبه مالیات مهریه به صورت پلکانی و بر اساس تعداد سکه تعیین خواهد شد. این رویکرد تلاش می کند تا با افزایش تعداد سکه های مهریه، نرخ مالیات نیز به صورت تصاعدی افزایش یابد تا از تعیین مهریه های بسیار سنگین جلوگیری شود.

سیستم پلکانی مالیات مهریه (بر اساس تعداد سکه)

بر اساس طرح پیشنهادی، نرخ های مالیاتی به شرح زیر است:

• تا ۱۴ سکه بهار آزادی: معاف از مالیات. این میزان برای حمایت از ازدواج های ساده و منطقی در نظر گرفته شده است.
• از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه: ۱.۱ درصد از ارزش روز کل مهریه.
• از ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه: ۲ درصد از ارزش روز کل مهریه.
• بیش از ۲۰۰ سکه: ۱۵ درصد از ارزش روز کل مهریه.

جدول مالیات مهریه سکه (طرح پیشنهادی)

برای درک بهتر، می توان این سیستم پلکانی را در قالب یک جدول مشاهده کرد:

تعداد سکه مهریه	میزان مالیات (از ارزش روز کل مهریه)
تا ۱۴ سکه	معاف از مالیات
از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه	۱.۱ درصد
از ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه	۲ درصد
بیش از ۲۰۰ سکه	۱۵ درصد

مثال های کاربردی برای محاسبه مالیات مهریه

برای روشن تر شدن نحوه محاسبه، فرض می کنیم قیمت روز هر سکه بهار آزادی، ۷۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان باشد (این قیمت فرضی است و تنها برای مثال به کار رفته است). مسئولیت پرداخت این مبالغ، در صورت تصویب قانون، مشترکاً به عهده زن و مرد خواهد بود.

مثال ۱: مهریه ۵۰ سکه

مهریه ۵۰ سکه در بازه از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه قرار می گیرد، بنابراین نرخ مالیات ۱.۱ درصد خواهد بود.

1. ارزش کل مهریه: ۵۰ سکه × ۷۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان/سکه = ۳,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
2. میزان مالیات: ۱.۱% × ۳,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۳۸,۵۰۰,۰۰۰ تومان

در این حالت، زوجین باید مجموعاً ۳۸,۵۰۰,۰۰۰ تومان مالیات پرداخت کنند.

مثال ۲: مهریه ۱۵۰ سکه

مهریه ۱۵۰ سکه در بازه از ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه قرار می گیرد، بنابراین نرخ مالیات ۲ درصد خواهد بود.

1. ارزش کل مهریه: ۱۵۰ سکه × ۷۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان/سکه = ۱۰,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
2. میزان مالیات: ۲% × ۱۰,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۲۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

در این صورت، مبلغ ۲۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان به عنوان مالیات ثبت مهریه از زوجین دریافت می شود.

مثال ۳: مهریه ۳۰۰ سکه

مهریه ۳۰۰ سکه در بازه بیش از ۲۰۰ سکه قرار می گیرد، بنابراین نرخ مالیات ۱۵ درصد خواهد بود.

1. ارزش کل مهریه: ۳۰۰ سکه × ۷۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان/سکه = ۲۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
2. میزان مالیات: ۱۵% × ۲۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۳,۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

این مثال به وضوح نشان می دهد که چگونه مهریه های سنگین، مالیات قابل توجهی را به همراه خواهند داشت و هدف اصلی طرح نیز همین است.

روش محاسبه ارزش روز سکه: ارزش روز سکه، بر اساس قیمت های رسمی اعلام شده توسط بانک مرکزی یا قیمت روز بازار آزاد در زمان عقد و ثبت مهریه تعیین خواهد شد. این مبلغ پایه محاسبه مالیات را تشکیل می دهد. در طرح های دیگر نیز امکان محاسبه بر اساس ارزش ریالی کلی مهریه (نه فقط سکه) مطرح شده بود، اما رویکرد سکه-مبنا، با توجه به متداول بودن سکه در مهریه، از اعتبار بیشتری برخوردار است.

زمان پرداخت مالیات مهریه (بر اساس طرح پیشنهادی)

یکی دیگر از جزئیات مهمی که در طرح پیشنهادی قانون جدید مالیات مهریه مطرح شده است، مربوط به زمان پرداخت مالیات مهریه است. بر اساس پیش نویس های موجود، این مالیات در یک مقطع زمانی بسیار خاص و حساس دریافت خواهد شد تا از پیچیدگی های بعدی جلوگیری شود.

زمان پرداخت: مالیات مهریه (در صورت تعلق گرفتن) باید هنگام ثبت عقدنامه رسمی در دفاتر ازدواج و طلاق پرداخت شود. این بدان معناست که زوجین پیش از نهایی شدن فرآیند ثبت ازدواج و دریافت سند رسمی، ملزم به پرداخت مالیات مربوطه خواهند بود.

شرط دریافت سند: پرداخت مالیات متعلقه به عنوان یک پیش شرط برای صدور سند ازدواج در نظر گرفته شده است. این سازوکار تضمین می کند که مالیات به موقع وصول شود و زوجین برای دریافت سند ازدواج خود، این تعهد مالی را نیز انجام دهند. در غیر این صورت، تا زمان تسویه کامل مالیات، امکان دریافت سند ازدواج یا رونوشت آن وجود نخواهد داشت و زوجین ممکن است با تبعات قانونی ناشی از عدم ثبت رسمی ازدواج مواجه شوند.

حتی در صورت اقساطی بودن یا عندالاستطاعه بودن مهریه: نکته قابل توجه این است که حتی اگر مهریه به صورت اقساطی یا عندالاستطاعه تعیین شده باشد، مالیات مربوطه (در صورتی که مهریه مشمول مالیات شود) باید به صورت یکجا در زمان عقد پرداخت گردد. این موضوع به دلیل جلوگیری از پیچیدگی های وصول مالیات در طول زمان و اطمینان از دریافت کامل آن در همان ابتدای شکل گیری تعهد مهریه است. این تدبیر قانونی، هرگونه ابهامی را در خصوص زمان پرداخت مالیات برطرف می کند و آن را به صورت قطعی به لحظه عقد و ثبت رسمی ازدواج پیوند می زند.

سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان مرجع مسئول وصول این مالیات شناخته خواهد شد و دفاتر ازدواج و طلاق، مسئولیت اطلاع رسانی، محاسبه اولیه و دریافت این مبالغ را بر عهده خواهند داشت و آن را به حساب دولت واریز خواهند کرد.

مزایا و معایب احتمالی طرح مالیات بر مهریه

همانند هر طرح قانونی جدیدی، قانون پیشنهادی مالیات بر مهریه نیز دارای مزایا و معایب بالقوه ای است که از دیدگاه های مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. شناخت این جوانب به درک کامل تر ابعاد این طرح کمک می کند.

مزایا (از دیدگاه موافقان طرح)

طرفداران طرح مالیات بر مهریه، دلایل متعددی را برای حمایت از آن مطرح می کنند:

• کاهش مهریه های نامتعارف و غیرمنطقی: با وضع مالیات بر مهریه های سنگین، انتظار می رود زوجین به سمت تعیین مهریه های متعادل تر و واقع بینانه تر سوق داده شوند.
• کاهش آمار زندانیان مهریه و پرونده های قضایی: مهریه های کمتر و منطقی تر، به نوبه خود، می تواند منجر به کاهش تعداد مردان زندانی به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه و همچنین کاهش بار پرونده ها در محاکم قضایی شود.
• جلوگیری از سوءاستفاده از مهریه: در برخی موارد، مهریه های سنگین به عنوان ابزاری برای فشار در طلاق های صوری یا با انگیزه های غیر واقعی استفاده می شوند. این طرح می تواند این نوع سوءاستفاده ها را کاهش دهد.
• ایجاد شفافیت مالی و توازن در ازدواج: وضع مالیات باعث می شود تا زوجین از همان ابتدا با واقعیت های مالی مهریه و تعهدات آن مواجه شوند و تصمیم گیری آگاهانه تری داشته باشند.
• تقویت بنیان خانواده: برخی معتقدند که کاهش فشار مالی ناشی از مهریه و جلوگیری از سوءاستفاده، به پایداری بیشتر نهاد خانواده کمک می کند.

معایب (از دیدگاه مخالفان طرح)

منتقدان طرح نیز نگرانی ها و ایراداتی را مطرح کرده اند:

• تحمیل بار مالی جدید به زوجین در ابتدای زندگی مشترک: آغاز زندگی مشترک خود با هزینه های زیادی همراه است. اضافه شدن مالیات مهریه، می تواند فشار مالی مضاعفی را بر دوش زوجین، به ویژه در شرایط اقتصادی کنونی، وارد کند.
• پیچیده شدن فرآیند ثبت ازدواج: افزودن مرحله محاسبه و پرداخت مالیات، ممکن است فرآیند ثبت ازدواج را طولانی تر و پیچیده تر کند.
• احتمال روی آوردن به مهریه های پنهانی و غیررسمی: این نگرانی وجود دارد که برای فرار از مالیات، زوجین به ثبت مهریه های کمتر در سند رسمی و توافق بر مهریه های غیررسمی و پنهانی روی آورند که خود می تواند مشکلات حقوقی و اجتماعی جدیدی ایجاد کند.
• تضعیف یکی از ابزارهای حمایتی زنان در صورت طلاق: مهریه به عنوان یک پشتوانه مالی برای زن، به خصوص در زمان طلاق، در نظر گرفته شده است. کاهش مهریه ها یا تحمیل مالیات بر آن، می تواند این ابزار حمایتی را تضعیف کرده و زنان را در برابر مشکلات پس از طلاق آسیب پذیرتر سازد.
• عدم در نظر گرفتن توان مالی متفاوت زوجین: سیستم پلکانی، هرچند به میزان سکه بستگی دارد، اما ممکن است توانایی پرداخت مالیات زوجین در شرایط مختلف اقتصادی را به خوبی پوشش ندهد.

تعادل بین این مزایا و معایب، از جمله چالش های اصلی قانون گذاران در هنگام بررسی و تصویب نهایی این طرح است.

نتیجه گیری

در پایان این بررسی جامع، می توان خلاصه ای از وضعیت مالیات مهریه و قانون جدید مالیات مهریه ۱۴۰۴ ارائه داد. در وضعیت کنونی، بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، مهریه به طور کامل از پرداخت مالیات معاف است. این حکم، یک اصل ثابت و جاری در نظام حقوقی ایران است و هرگونه ادعای دریافت مالیات بر اصل مهریه در حال حاضر، فاقد وجاهت قانونی است.

با این حال، یک طرح پیشنهادی با هدف ساماندهی به مهریه های سنگین و کاهش مشکلات اجتماعی ناشی از آن، در دست بررسی مجلس شورای اسلامی قرار دارد. این طرح، که از آن به عنوان قانون جدید مالیات مهریه ۱۴۰۴ یاد می شود، در صورت تصویب، تغییرات قابل توجهی را به همراه خواهد داشت. مسئولیت پرداخت این مالیات، بر اساس پیش نویس های موجود، به صورت مشترک بر عهده هر دو زوج (زن و شوهر) خواهد بود و نحوه محاسبه آن بر اساس یک سیستم پلکانی مبتنی بر تعداد سکه (با نرخ های متفاوت برای بازه های ۱۵ تا ۱۰۰ سکه، ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه و بیش از ۲۰۰ سکه) تعیین می شود. مهریه های تا ۱۴ سکه در این طرح، معاف از مالیات هستند.

زمان پرداخت مالیات نیز طبق طرح پیشنهادی، در هنگام ثبت عقدنامه رسمی در دفاتر ازدواج و طلاق و به عنوان پیش شرط صدور سند ازدواج تعیین شده است. طرح مذکور مزایایی چون کاهش مهریه های نامتعارف و پرونده های قضایی را دنبال می کند، اما از سوی دیگر، با چالش هایی نظیر تحمیل بار مالی جدید و احتمال ایجاد مهریه های پنهانی نیز مواجه است.

با توجه به اینکه این طرح هنوز به تصویب نهایی نرسیده و اجرایی نشده است، توصیه اکید به زوجین و تمامی علاقه مندان به این موضوع، این است که همواره برای آگاهی کامل از وضعیت حقوقی و مالی مهریه، اخبار رسمی و مصوبات مجلس را از منابع معتبر پیگیری کنند. در صورت تصمیم گیری برای تعیین مهریه، مشورت با وکلای دادگستری و کارشناسان حقوقی می تواند به اتخاذ تصمیمی آگاهانه و مطابق با قوانین و منافع طرفین کمک شایانی کند.