برای دریافت گواهی حصر وراثت چه باید کرد

برای دریافت گواهی حصر وراثت، باید مدارک لازم را تهیه و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سامانه های آنلاین، درخواست خود را ثبت کنید. این فرآیند شامل مراحل قانونی و اداری مشخصی است که بسته به شرایط متوفی و وراث، متفاوت خواهد بود.

فقدان عزیزان تجربه ای دشوار است و پس از آن، وراث با چالش های متعددی روبرو می شوند که یکی از مهم ترین آن ها، انجام امور قانونی مربوط به اموال و دارایی های به جا مانده (ماترک) است. در این میان، دریافت گواهی حصر وراثت کلید گشایش بسیاری از این امور است. این سند رسمی، هویت وراث قانونی متوفی و میزان سهم الارث هر یک را تعیین می کند و بدون آن، امکان هیچ گونه نقل و انتقال قانونی، تقسیم اموال، یا پیگیری مطالبات بانکی وجود نخواهد داشت. این مقاله به شما کمک می کند تا با آگاهی کامل از تمامی مراحل، مدارک و نکات حقوقی، مسیر دریافت این گواهی را با آرامش و اطمینان بیشتری طی کنید، چه از طریق روش های سنتی و مراجعه حضوری و چه از طریق سامانه های الکترونیکی نوین.

گواهی حصر وراثت چیست؟ آشنایی با مفهوم و انواع آن

گواهی حصر وراثت سندی حقوقی و رسمی است که توسط مراجع قضایی (شورای حل اختلاف) صادر می شود و به طور دقیق، تعداد و مشخصات وراث قانونی متوفی و نسبت آن ها با وی را مشخص می کند. علاوه بر این، در این گواهی سهم الارث هر یک از وراث نیز بر اساس قوانین شرعی و حقوقی کشور تعیین می شود. این سند پایه و اساس تمام اقدامات بعدی برای اداره و تقسیم ماترک است و به عبارت دیگر، شناسنامه حقوقی دارایی های فرد پس از فوت او به شمار می رود.

تعریف حقوقی گواهی حصر وراثت

از منظر حقوقی، گواهی حصر وراثت ابزاری است که وضعیت قانونی ورثه را شفاف می کند. با صدور این گواهی، هرگونه ابهام درباره این که چه کسی وارث است و چه میزان سهمی از ارث دارد، از بین می رود. این اقدام به ویژه در مواردی که وراث متعدد هستند، یا اطلاعات کاملی از همه وراث در دسترس نیست، اهمیت بالایی پیدا می کند.

انواع گواهی حصر وراثت

گواهی حصر وراثت به دو نوع اصلی تقسیم می شود که تفاوت عمده آن ها به ارزش ماترک و فرآیند اداری مورد نیاز برای صدورشان باز می گردد:

1. حصر وراثت محدود: این نوع گواهی زمانی صادر می شود که ارزش کل دارایی های به جا مانده از متوفی (ماترک) تا سقف مشخصی (در حال حاضر کمتر از ۵۰ میلیون تومان) باشد. ویژگی اصلی حصر وراثت محدود، سادگی و سرعت بیشتر در فرآیند صدور است، چرا که نیازی به نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار ندارد.
2. حصر وراثت نامحدود: اگر ارزش ماترک متوفی بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، وراث باید برای دریافت گواهی حصر وراثت نامحدود اقدام کنند. تفاوت کلیدی این نوع گواهی با نوع محدود، لزوم انتشار آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار است. هدف از این آگهی، اطلاع رسانی به هر فرد یا نهادی است که ممکن است ادعایی بر اموال متوفی داشته باشد یا خود را وارث قانونی بداند. این آگهی یک ماه فرصت برای اعتراض به پرونده را فراهم می آورد.

درک این تفاوت ها برای وراث حائز اهمیت است، زیرا انتخاب نوع گواهی مستقیماً بر روی مدت زمان و مراحل اقدام برای حصر وراثت تاثیر می گذارد.

مدارک لازم برای گواهی حصر وراثت (با تفکیک مسیرها)

جمع آوری دقیق و کامل مدارک، اولین و یکی از مهم ترین گام ها در فرآیند دریافت گواهی حصر وراثت است. نقص در مدارک می تواند به طولانی شدن و حتی توقف مراحل اداری منجر شود. در این بخش، به تفصیل مدارک مورد نیاز را بررسی می کنیم.

مدارک عمومی و اصلی (برای هر دو روش حضوری و آنلاین)

این مدارک پایه و اساس هر نوع درخواست گواهی انحصار وراثت هستند و برای تمامی وراث ضروری است:

• گواهی فوت متوفی: این گواهی توسط اداره ثبت احوال صادر می شود و تاریخ دقیق فوت فرد را مشخص می کند.
• شناسنامه و کارت ملی متوفی: برای احراز هویت و مشخصات فردی متوفی.
• شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث: این شامل شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث قانونی متوفی است، اعم از آن هایی که در قید حیات هستند یا وراث غایب. دقت در ارائه اطلاعات صحیح تمام وراث ضروری است.
• عقدنامه یا سند ازدواج: برای همسر متوفی (زوج یا زوجه) لازم است تا رابطه زوجیت احراز شود.
• استشهادیه محضری (فرم مخصوص انحصار وراثت): این استشهادیه باید توسط حداقل سه نفر شاهد که وراث را می شناسند و گواهی می دهند که فرد متوفی وراث دیگری ندارد، امضا شده و توسط یک دفتر اسناد رسمی گواهی امضا شود. شرایط شهود شامل بالغ، عاقل بودن و عدم وجود قرابت نسبی یا سببی با وراث یا متوفی است. (در صورت آنلاین بودن نیازی به امضا و اثر انگشت نمی باشد)
• آخرین اقامتگاه متوفی: این مورد معمولاً با ارائه آدرس و کد پستی محل سکونت متوفی قبل از فوت مشخص می شود. این اطلاعات برای تعیین صلاحیت شورای حل اختلاف مورد استفاده قرار می گیرد.

مدارک اختصاصی (در صورت وجود)

در برخی موارد، ممکن است مدارک اضافی نیز لازم باشد:

• وصیت نامه رسمی: اگر متوفی وصیت نامه ای رسمی داشته باشد، ارائه آن برای تعیین تکلیف بخشی از اموال (تا یک سوم) ضروری است.
• گواهی واریز مالیات بر ارث: اگرچه از سال ۱۳۹۵ قانون تغییر کرده و مالیات بر ارث پس از تعیین تکلیف و انتقال اموال دریافت می شود، اما در برخی موارد خاص ممکن است این گواهی در مراحل اولیه درخواست شود.
• مدارک مربوط به اموال متوفی: اگرچه برای شروع فرآیند انحصار وراثت ارائه این مدارک الزامی نیست، اما برای تقسیم دقیق تر و شفاف تر اموال (مانند سند ملک، مدارک خودرو، جزئیات حساب های بانکی، سهام و…) بهتر است در مراحل بعدی به پرونده اضافه شوند.

نکات مهم در تهیه مدارک

دقت کنید که تمامی کپی مدارک باید برابر اصل شده باشند. این کار را می توانید در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام دهید. همچنین، حتماً از عدم نقص مدارک اطمینان حاصل کنید، چرا که هرگونه کمبود، باعث برگشت خوردن پرونده و اتلاف وقت و هزینه خواهد شد.

مراحل گام به گام دریافت گواهی حصر وراثت (مسیر سنتی – مراجعه حضوری)

برای افرادی که قصد دارند گواهی حصر وراثت را از طریق مسیر سنتی و با مراجعه حضوری پیگیری کنند، لازم است مراحل زیر را به دقت دنبال نمایند:

مرحله 1: تهیه مدارک اولیه

همان طور که پیش تر ذکر شد، اولین گام جمع آوری تمامی مدارک عمومی و اختصاصی لازم است. این مدارک شامل گواهی فوت متوفی، شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمامی وراث، عقدنامه (در صورت لزوم) و استشهادیه محضری برای حصر وراثت می شود.

مرحله 2: تنظیم استشهادیه حصر وراثت

پس از جمع آوری مدارک، یکی از وراث یا وکیل قانونی آن ها باید به همراه حداقل سه نفر شاهد به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کند. در آنجا، فرم مخصوص استشهادیه حصر وراثت تکمیل و توسط شهود امضا می شود. سردفتر اسناد رسمی نیز صحت امضا و هویت شهود را تأیید می کند.

مرحله 3: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

با در دست داشتن تمامی مدارک آماده شده، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در این دفاتر، دادخواست صدور گواهی حصر وراثت تکمیل و ثبت می شود. مدارک لازم اسکن شده و به پرونده الکترونیکی الصاق می گردند. در این مرحله، هزینه های دادرسی نیز باید واریز شود.

مرحله 4: ارجاع به شورای حل اختلاف

پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده به شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی ارجاع داده می شود. این شورا مسئولیت رسیدگی و صدور گواهی را بر عهده دارد.

مرحله 5: نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشار (فقط برای حصر وراثت نامحدود)

اگر پرونده از نوع حصر وراثت نامحدود باشد (ارزش ماترک بیش از ۵۰ میلیون تومان)، شورای حل اختلاف دستور به نشر آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار می دهد. هدف این آگهی، اطلاع رسانی به تمامی افراد ذی نفع یا طلبکاران احتمالی است تا در صورت وجود اعتراض، آن را در مهلت قانونی مطرح کنند. مدت زمان قانونی برای اعتراض به این آگهی، یک ماه پس از تاریخ انتشار آن است.

مرحله 6: صدور گواهی حصر وراثت

پس از طی مراحل قانونی، بررسی مدارک و اطمینان از صحت اطلاعات و همچنین در صورت عدم وجود اعتراض (یا رسیدگی به اعتراضات مطرح شده)، شورای حل اختلاف گواهی حصر وراثت را صادر می کند. این گواهی به وراث یا وکیل قانونی آن ها ابلاغ می شود و از آن پس، وراث می توانند اقدامات لازم را برای اداره و تقسیم اموال متوفی انجام دهند.

توجه داشته باشید که هرگونه نقص در مدارک یا بروز اختلاف بین وراث می تواند منجر به تأخیر قابل توجه در مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت شود. بنابراین، همکاری وراث و دقت در ارائه اطلاعات صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است.

مراحل دریافت گواهی حصر وراثت به صورت آنلاین (سامانه های جدید و الکترونیکی)

با پیشرفت فناوری و گسترش دولت الکترونیک، امکان ثبت درخواست گواهی حصر وراثت آنلاین نیز فراهم شده است. این روش به ویژه برای کاهش مراجعات حضوری، صرفه جویی در زمان و هزینه، و افزایش شفافیت طراحی شده است.

معرفی سامانه های اصلی

دو سامانه اصلی در این زمینه نقش دارند:

1. سامانه انحصار وراثت آنلاین verasat.ncr.ir: این سامانه زیر نظر سازمان ثبت احوال کشور و با همکاری قوه قضاییه راه اندازی شده و برای متوفیان پس از تاریخ 3 مرداد 1404 کارایی دارد.
2. سامانه سهیم ثبت احوال (sahim.sabteahval.ir): این سامانه نیز از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند، امکان ثبت درخواست الکترونیکی را برای متوفیان قبل از 3 مرداد 1404 فراهم می کند.

نحوه عملکرد سامانه verasat.ncr.ir (برای متوفیان بعد از 3 مرداد 1404)

بر اساس قانون برنامه پنج ساله هفتم توسعه، برای متوفیانی که فوتشان پس از تاریخ 3 مرداد 1404 ثبت شده باشد، فرآیند صدور گواهی الکترونیک انحصار وراثت به صورت خودکار انجام می شود. به این معنا که:

• ظرف 20 روز پس از ثبت فوت متوفی، سازمان ثبت احوال به صورت خودکار و بدون نیاز به درخواست وراث، گواهی حصر وراثت را صادر می کند.
• وراث می توانند با مراجعه به این سایت حصر وراثت اینترنتی و با وارد کردن اطلاعات متوفی، گواهی صادر شده را مشاهده و چاپ کنند.
• این سامانه همچنین امکان محاسبه سهم الارث هر وارث را با در نظر گرفتن عواملی مانند حجب، موانع ارث و وصیت نامه رسمی فراهم می آورد.

نحوه عملکرد سامانه sahim.sabteahval.ir (برای متوفیان قبل از 3 مرداد 1404)

برای متوفیانی که پیش از تاریخ 3 مرداد 1404 فوت کرده اند، مراحل ثبت درخواست الکترونیکی از طریق سامانه سهیم ثبت احوال انجام می شود:

1. ورود به سامانه: متقاضی باید از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند یا با انتخاب ورود با سامانه هدا وارد این سامانه شود. (نیاز به داشتن شماره موبایل به نام متقاضی است.)
2. تایید هویت: پس از ورود، مراحل تایید هویت انجام می شود.
3. بارگذاری مدارک: برخلاف روش حضوری که نیاز به اصل مدارک و برابر اصل کردن آن هاست، در روش آنلاین، مدارک مورد نیاز به صورت الکترونیکی بارگذاری می شوند. (مدارکی مانند گواهی فوت، شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث، عقدنامه، و استشهادیه محضری که باید در دفتر اسناد رسمی تهیه شده باشد.)
4. ثبت و پیگیری درخواست: پس از بارگذاری مدارک و تکمیل فرم های مربوطه، درخواست ثبت می شود. امکان پیگیری گواهی انحصار وراثت به صورت آنلاین از طریق همین سامانه فراهم است.

مزایای حصر وراثت آنلاین

استفاده از روش دریافت گواهی حصر وراثت آنلاین دارای مزایای قابل توجهی است:

• سرعت بالا: کاهش بروکراسی اداری و زمان انتظار.
• کاهش هزینه: صرفه جویی در هزینه های رفت و آمد و برخی هزینه های جانبی.
• عدم نیاز به مراجعه حضوری: راحتی و دسترسی آسان برای تمامی وراث.
• شفافیت و امکان پیگیری: وراث می توانند در هر زمان وضعیت درخواست خود را بررسی کنند.

نکات مهم برای استفاده از سامانه های آنلاین

مهم ترین نکته این است که شماره موبایل به نام متقاضی (یکی از وراث) باشد، زیرا کد تایید و ابلاغیه ها به این شماره ارسال می شوند. همچنین، دقت در وارد کردن اطلاعات و بارگذاری مدارک صحیح، برای جلوگیری از تأخیر در روند کار حیاتی است.

تفاوت ها و مقایسه حصر وراثت حضوری و آنلاین (جدول مقایسه)

انتخاب بین روش حضوری و آنلاین برای گرفتن برگه انحصار وراثت، به شرایط و اولویت های وراث بستگی دارد. جدول زیر، مقایسه ای جامع بین این دو روش ارائه می دهد:

معیار	روش حضوری	روش آنلاین (سامانه سهیم sahim.sabteahval.ir)	روش آنلاین (سامانه verasat.ncr.ir)
متوفیان مشمول	همه متوفیان	متوفیان قبل از 1404/05/03	متوفیان بعد از 1404/05/03
نیاز به حضور وراث	الزامی (مراجعه به دفاتر خدمات، شورا و دفتر اسناد)	مراجعه حضوری به دفتر اسناد برای استشهادیه؛ ثبت درخواست آنلاین	بدون نیاز به درخواست حضوری وراث
مدارک	فیزیکی، برابر اصل شده	بارگذاری الکترونیکی مدارک (استشهادیه محضری الزامی)	سیستمی (دسترسی به اطلاعات ثبت احوال)
تنظیم استشهادیه	مراجعه حضوری به دفتر اسناد رسمی	مراجعه حضوری به دفتر اسناد رسمی (قبل از ثبت آنلاین)	عدم نیاز
زمان صدور	معمولاً طولانی تر (چند هفته تا چند ماه)	متوسط (چند هفته)	خودکار ظرف 20 روز پس از ثبت فوت
هزینه	شامل هزینه های دادرسی، دفتر اسناد، روزنامه (نامحدود)	شامل هزینه های دادرسی، دفتر اسناد (برای استشهادیه)	صفر (رایگان)
پیچیدگی	بالاتر به دلیل مراحل اداری و بوروکراسی	متوسط (نیاز به آشنایی با سامانه ها)	بسیار پایین (خودکار)

با توجه به جدول بالا، مشخص است که روش گواهی الکترونیک انحصار وراثت (به ویژه از طریق سامانه verasat.ncr.ir برای متوفیان جدید) مزایای بسیاری در زمینه سرعت، سهولت و هزینه دارد. با این حال، برای متوفیان قدیمی تر، روش حضوری یا ترکیبی از حضوری و آنلاین (برای استشهادیه و ثبت درخواست) کماکان رایج است.

مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت و عوامل موثر

یکی از پرتکرارترین سوالات وراث، مربوط به مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت است. این مدت زمان بسته به نوع درخواست و برخی عوامل دیگر می تواند متغیر باشد:

• برای حصر وراثت محدود: در این حالت که ارزش ماترک کمتر از ۵۰ میلیون تومان است و نیازی به نشر آگهی نیست، معمولاً فرآیند صدور گواهی حدود 10 تا 15 روز کاری به طول می انجامد.
• برای حصر وراثت نامحدود: در مواردی که ارزش ماترک بیش از ۵۰ میلیون تومان است، به دلیل لزوم نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و مهلت یک ماهه برای اعتراض، مدت زمان برای حصر وراثت نامحدود معمولاً بین ۱ تا ۲ ماه و حتی بیشتر متغیر است.

عوامل موثر بر تاخیر در صدور گواهی

برخی عوامل می توانند به طولانی شدن زمان صدور گواهی منجر شوند:

• نقص مدارک: هرگونه کمبود یا اشتباه در مدارک ارائه شده، پرونده را به تأخیر می اندازد.
• اختلاف بین وراث: وجود هرگونه نزاع یا عدم توافق بین وراث بر سر موضوعات مختلف، رسیدگی به پرونده را پیچیده تر و طولانی تر می کند.
• پیچیدگی اموال: در صورتی که اموال متوفی متنوع و پیچیده باشند (مثلاً شامل سهام شرکت ها، املاک در مناطق مختلف، یا دارایی های خارج از کشور)، فرآیند ارزیابی و تعیین تکلیف آن ها زمان بر خواهد بود.
• حجم کار شورای حل اختلاف: گاهی اوقات به دلیل حجم بالای پرونده ها در شورای حل اختلاف، رسیدگی به درخواست ها با تأخیر مواجه می شود.

آیا امکان دریافت گواهی پیش از 20 روز وجود دارد؟

با راه اندازی سامانه انحصار وراثت آنلاین verasat.ncr.ir، برای متوفیانی که فوتشان پس از 3 مرداد 1404 ثبت شده باشد، گواهی حصر وراثت به صورت خودکار و ظرف 20 روز از تاریخ ثبت فوت صادر می شود. بنابراین، در این موارد، گرفتن گواهی حصر وراثت پیش از 20 روز به صورت رسمی امکان پذیر نیست، اما فرآیند آن کاملاً خودکار و بدون نیاز به پیگیری وراث است. برای متوفیان قبل از این تاریخ، عملاً امکان دریافت پیش از 20 روز به طور معمول وجود ندارد، مگر در شرایط بسیار خاص و فوری که نیاز به حکم قضایی باشد.

استعلام و پیگیری گواهی حصر وراثت

پس از ثبت درخواست گواهی حصر وراثت، وراث ممکن است نیاز به پیگیری گواهی انحصار وراثت خود داشته باشند. روش های استعلام بسته به زمان فوت و نحوه ثبت درخواست متفاوت است:

برای گواهی های جدید (الکترونیکی)

اگر درخواست شما به صورت الکترونیکی ثبت شده یا متوفی مشمول صدور گواهی خودکار باشد، می توانید از طریق سامانه های زیر اقدام به استعلام گواهی حصر وراثت با کد ملی نمایید:

• سامانه عدل ایران (adliran.ir): با مراجعه به این سامانه و وارد کردن اطلاعات مربوط به پرونده، می توانید وضعیت گواهی را پیگیری کنید. این سامانه، درگاه اصلی خدمات الکترونیک قضایی است.
• سامانه verasat.ncr.ir (بخش ابلاغ گواهی): برای متوفیان بعد از 3 مرداد 1404، می توانید با ورود به این سامانه و بخش ابلاغ گواهی، وضعیت گواهی صادر شده را مشاهده نمایید.
• سامانه سهیم (sahim.sabteahval.ir): برای درخواست هایی که از این سامانه ثبت شده اند، امکان پیگیری وضعیت پرونده وجود دارد.

برای گواهی های قدیمی

در صورتی که گواهی حصر وراثت به روش سنتی و در سال های گذشته صادر شده باشد، استعلام گواهی حصر وراثت معمولاً به صورت حضوری انجام می شود:

• مراجعه حضوری به شورای حل اختلاف: با مراجعه به شورای حل اختلافی که گواهی را صادر کرده است و ارائه کد ملی متوفی، می توانید از وضعیت گواهی مطلع شوید.

با توجه به اهمیت این گواهی و نیاز به دقت در اطلاعات، همواره توصیه می شود که از مراجع رسمی و معتبر برای استعلام و پیگیری استفاده شود.

نکات مهم حقوقی و کاربردی در روند حصر وراثت

روند حصر وراثت شامل ظرایف و نکات حقوقی متعددی است که آگاهی از آن ها می تواند به وراث در طی کردن این مسیر کمک شایانی کند:

تأثیر وصیت نامه

اگر متوفی وصیت نامه رسمی داشته باشد، این وصیت نامه تا یک سوم از اموال متوفی (ثلث) نافذ است و وراث نمی توانند به آن اعتراض کنند. در صورتی که وصیت بیش از یک سوم اموال باشد، بخش مازاد بر ثلث تنها با رضایت تمامی وراث نافذ خواهد بود. وصیت نامه های عادی فاقد اعتبار قانونی رسمی هستند مگر در شرایط خاص و با اثبات صحت در دادگاه.

سهم الارث خاص

قوانین مربوط به سهم الارث زن/شوهر/فرزندان در حصر وراثت بسیار دقیق است. به عنوان مثال، سهم الارث زن از اموال شوهر (در صورت داشتن فرزند) یک هشتم است و مرد از اموال زن (در صورت داشتن فرزند) یک چهارم ارث می برد. فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر سهم می برند. در نبود فرزند، سهم زوجین متفاوت خواهد بود. سهم الارث پدر و مادر نیز در طبقات اول و دوم وراث مشخص شده است.

حصر وراثت برای صغیر یا محجور

اگر در میان وراث، صغیر یا محجور (افرادی که از نظر قانونی صلاحیت اداره اموال خود را ندارند) وجود داشته باشد، نیاز به تعیین قیم خواهد بود. در این موارد، دادستان نیز به عنوان ناظر بر منافع صغیر یا محجور در فرآیند حصر وراثت صغیر/محجور دخالت می کند و تمامی اقدامات باید با اجازه و نظارت دادستان صورت گیرد.

هزینه های مربوطه

هزینه گواهی انحصار وراثت شامل چندین بخش است:

• هزینه دادرسی: مبلغی است که بابت ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می شود.
• هزینه دفتر اسناد رسمی: برای تنظیم و تأیید استشهادیه محضری (در روش حضوری).
• هزینه نشر آگهی: فقط برای حصر وراثت نامحدود و در روزنامه کثیرالانتشار پرداخت می شود.
• مالیات بر ارث: این مالیات پس از تعیین تکلیف و انتقال اموال وراثی دریافت می شود و نرخ آن بستگی به نوع مال و نسبت وارث با متوفی دارد.

اشتباهات رایج و نحوه پیشگیری

برخی از اشتباهات رایج در روند حصر وراثت عبارتند از:

• اطلاعات نادرست وراث: عدم اعلام تمامی وراث یا اعلام اطلاعات غلط، می تواند منجر به ابطال گواهی شود.
• عدم اعلام تمامی اموال: برخی وراث ممکن است به اشتباه یا عمد، بخشی از اموال متوفی را اعلام نکنند که این امر مشکلات حقوقی در پی خواهد داشت.
• نقص مدارک: همان طور که پیش تر اشاره شد، این مورد رایج ترین دلیل تأخیر در روند کار است.

برای پیشگیری از این اشتباهات، دقت، صداقت و در صورت لزوم، مشاوره با یک وکیل متخصص توصیه می شود.

اعتراض به گواهی حصر وراثت

در برخی موارد، پس از صدور گواهی حصر وراثت، ممکن است یکی از ذی نفعان یا وراث به محتوای آن اعتراض داشته باشد. این حق قانونی برای اعتراض به گواهی حصر وراثت پیش بینی شده است:

دلایل رایج اعتراض

مهم ترین دلایلی که می تواند منجر به اعتراض به گواهی حصر وراثت شود، عبارتند از:

• عدم احتساب وارث: اگر یک یا چند نفر از وراث قانونی متوفی در گواهی حصر وراثت ذکر نشده باشند.
• اشتباه در سهم الارث: اگر میزان سهم الارث تعیین شده برای یکی از وراث، بر خلاف موازین قانونی و شرعی باشد.
• وجود وصیت نامه جدید یا مخفی: کشف یک وصیت نامه معتبر که پس از صدور گواهی اولیه آشکار شده است.
• کشف اموال جدید: اگر اموال یا دارایی هایی از متوفی کشف شود که در زمان صدور گواهی اولیه از آن اطلاعی نبوده است.

مراحل و مهلت قانونی اعتراض

اعتراض به گواهی حصر وراثت باید در مهلت قانونی اعتراض که ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ گواهی (چه در سامانه عدل ایران و چه در شورای حل اختلاف) است، به مرجع صادرکننده گواهی (شورای حل اختلاف) یا از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. در این مرحله، باید دلایل و مدارک مستند برای اعتراض ارائه گردد.

نحوه اعتراض پس از مهلت قانونی

در صورتی که مهلت ۱۰ روزه برای اعتراض سپری شده باشد، نحوه اعتراض پس از مهلت قانونی متفاوت خواهد بود. در این حالت، اعتراض از طریق مراجع قضایی و با ارائه دادخواست در دادگاه حقوقی امکان پذیر است. دادگاه با بررسی مجدد پرونده و دلایل ارائه شده، در صورت اثبات صحت اعتراض، رأی به ابطال گواهی اولیه و صدور گواهی جدید می دهد. این فرآیند ممکن است پیچیده تر و زمان برتر باشد.

چه زمانی به وکیل متخصص انحصار وراثت نیاز داریم؟

با وجود راهنمایی های جامع، فرآیند گرفتن گواهی انحصار وراثت ممکن است در برخی شرایط پیچیدگی های خاصی داشته باشد. در چنین مواردی، کمک گرفتن از یک وکیل انحصار وراثت متخصص می تواند بسیار مؤثر باشد:

• موارد پیچیده و اختلافی بین وراث: زمانی که بین وراث بر سر سهم الارث، نحوه تقسیم اموال، یا حتی وجود وراث اختلاف وجود دارد، وکیل می تواند به عنوان میانجی عمل کرده و از طریق قانونی، به حل و فصل اختلافات کمک کند.
• حجم بالای اموال و دارایی های متنوع: اگر متوفی اموال زیادی شامل انواع ملک، حساب های بانکی متعدد، سهام، اوراق بهادار و… داشته باشد، مدیریت و تقسیم آن ها نیاز به تخصص حقوقی دارد.
• وجود وراث صغیر یا محجور: همان طور که اشاره شد، در صورت وجود وارث صغیر یا محجور، نیاز به تعیین قیم و نظارت دادستان است که وکیل می تواند این فرآیند را تسهیل کند.
• عدم دسترسی به مدارک یا وراث: اگر برخی از مدارک لازم در دسترس نباشند یا دسترسی به برخی از وراث امکان پذیر نباشد، وکیل می تواند راهکارهای قانونی را برای پیشبرد پرونده ارائه دهد.
• برای تسریع و اطمینان از صحت فرآیند: حتی در موارد ساده، حضور وکیل می تواند از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کرده و تسریع در فرآیند صدور گواهی را تضمین کند. یک وکیل باتجربه با تمام قوانین و رویه ها آشناست و می تواند پرونده را با کمترین زمان و هزینه به سرانجام برساند.
• مسائل مربوط به وصیت نامه: بررسی صحت وصیت نامه، اجرای مفاد آن (به ویژه اگر بیش از ثلث باشد) و حل و فصل ابهامات حقوقی پیرامون آن، از جمله وظایف وکیل متخصص است.

در مجموع، استخدام یک وکیل مجرب در حوزه ارث و انحصار وراثت در شورای حل اختلاف، نه تنها به شما در حل پیچیدگی ها کمک می کند، بلکه آرامش خاطر شما را در یکی از سخت ترین دوران زندگی تضمین می کند.

نتیجه گیری و جمع بندی

دریافت گواهی حصر وراثت، گامی اساسی و اجتناب ناپذیر پس از فوت عزیزان است که مسیر تقسیم و اداره قانونی اموال متوفی را هموار می کند. چه از طریق مراحل گام به گام حضوری و چه با استفاده از سامانه های آنلاین الکترونیکی، آگاهی از نحوه اقدام و تهیه دقیق مدارک، نقش کلیدی در تسریع و صحت این فرآیند دارد. با مطالعه این راهنما، شما اکنون به اطلاعات جامعی در خصوص مفهوم گواهی حصر وراثت، انواع آن، مدارک مورد نیاز، روش های اقدام، مدت زمان صدور، نحوه استعلام، نکات حقوقی مهم و دلایل اعتراض به این گواهی دست یافته اید. به خاطر داشته باشید که در صورت مواجهه با هرگونه پیچیدگی یا اختلاف، بهره گیری از مشاوره یک وکیل متخصص می تواند راهگشا باشد و از بروز مشکلات آتی جلوگیری کند. با رویکردی آگاهانه و گام های دقیق، این فرآیند قانونی و اداری را با اطمینان به سرانجام برسانید.